Từ lễ hội đến hệ sinh thái sáng tạo đô thị

Hành trình tạo dấu ấn của một lễ hội sáng tạo

Hà Nội được UNESCO ghi danh vào Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo từ năm 2019, trở thành thành phố thứ 246 trên thế giới, đồng thời là Thủ đô thứ 32 được công nhận ở lĩnh vực thiết kế sáng tạo. Mạng lưới hiện đã mở rộng lên 408 thành viên, tạo môi trường hợp tác sôi động. Trên nền tảng đó, Hà Nội liên tục triển khai các chương trình đổi mới, đặt sáng tạo làm trục chính trong định hướng phát triển một đô thị năng động, toàn diện và bền vững.

Tinh thần ấy được hiện thực hóa rõ nét qua từng mùa Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội. Các chủ đề hằng năm đều bám sát dòng chảy văn hóa đương đại và khai thác giá trị di sản dưới góc nhìn mới mẻ: “Khơi nguồn sáng tạo – 2021”, “Thiết kế và Công nghệ – 2022”, “Dòng chảy kết nối và Di sản sáng tạo – 2023”, “Giao lộ sáng tạo – 2024”. Qua từng năm, lễ hội không chỉ mở ra cảm hứng mà còn chuyển hóa các giá trị: hồi sinh di sản 22 Hàng Buồm thành không gian nghệ thuật đương đại; tạo dấu ấn với các pavilion chủ đề trong năm 2022; hay “đánh thức” các công trình có tuổi đời hàng chục năm như Nhà máy Xe lửa Gia Lâm, Tháp nước Hàng Đậu, Cung Thiếu nhi Hà Nội, Trường Đại học Đông Dương…

Bà Vũ Thu Hà – Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội cho rằng: Qua 4 lần tổ chức, Lễ hội Thiết kế Sáng tạo đã trở thành điểm nhấn, sự kiện văn hóa đặc sắc của Thủ đô với Mạng lưới các không gian sáng tạo ngày càng phát triển, nhiều hoạt động, sự kiện cộng đồng có quy mô lớn, tạo dấu ấn và khẳng định “Văn hiến - Bản sắc - Sáng tạo” của Thủ đô, được tạo nên bởi một đội ngũ chuyên gia, các nhà sáng tạo và lan tỏa tinh thần sáng tạo đến các tổ chức, cá nhân và thu hút đông đảo người dân Thủ đô cùng du khách trong và ngoài nước tham dự.

Từ thành công hiện tại đến những bước tiến mới

Nhìn về 2026, Hà Nội đặt mục tiêu đưa Lễ hội Thiết kế Sáng tạo vượt lên khuôn khổ một sự kiện văn hóa - nghệ thuật thường niên. Tầm nhìn mới hướng tới xây dựng một “thiết chế sáng tạo đô thị” - một không gian thử nghiệm, ươm tạo và lan tỏa ý tưởng. Đây sẽ là nơi hội ngộ của các ngành: nghệ thuật thị giác, thiết kế, công nghệ, kiến trúc, âm thanh, dữ liệu, thủ công, trình diễn… để hình thành trải nghiệm đa giác quan và các hình thái nghệ thuật mới mang tầm quốc tế.

Sự chuyển dịch của Thành phố trong định hướng tổ chức Lễ hội Thiết kế sáng tạo 2026 trở thành một thiết chế - hệ sinh thái sáng tạo đô thị là một lựa chọn chính xác, đặc biệt với việc đặt trọng tâm khai thác tiềm năng của không gian di sản, với việc kêu gọi, hội tụ các ý tưởng sáng tạo của nghệ sĩ và sự tham gia của cộng đồng, chúng ta ý thức được sáng tạo và kết nối là vô tận.

Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2026 với chủ đề “Kinh tế sáng tạo” thúc đẩy sự kết nối giữa doanh nghiệp, làng nghề, nghệ nhân, nhà thiết kế, các trường đại học và đội ngũ chuyên gia, được tổ chức thành chuỗi các hoạt động phong phú diễn ra từ tháng 1/2026 đến tháng 11/2026 trên phạm vi toàn Thành phố, chia thành 5 không gian: Không gian di sản (khu vực chợ đồng Xuân - Bắc Qua và Trung tâm Công nghiệp văn hoá Đồng Xuân; Không gian Kẻ chợ (khu vực phố cổ Hà Nội với 36 phố hàng); Không gian tương lai (Mạng lưới các công viên trên địa bàn Thành phố); Không gian sinh thái (Khu vực bãi giữa và ven sông Hồng); Không gian cộng đồng (trên toàn bộ các không gian văn hoá, các thiết chế…trên toàn thành phố).

Có thể thấy, từ một lễ hội đơn lẻ, Hà Nội đang từng bước kiến tạo hệ sinh thái sáng tạo đô thị, với mong muốn nâng cao chất lượng sống của cộng đồng. Quan trọng hơn, khẳng định vị thế của Thủ đô trên bản đồ sáng tạo thế giới.

Theo kiến trúc sư Hoàng Thúc Hào - Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, việc tổ chức lễ hội từ hoạt động thường niên thành 2 năm/lần cũng đánh dấu sự chuyển đổi về chất – vừa lắng đọng tinh thần cốt lõi, vừa có điều kiện phát hiện những nhân tố mới, phát triển các sáng kiến đã qua thử thách, kiểm nghiệm từ những kỳ trước – cái sâu chỉ có thể phát triển trên cơ sở cái rộng, và cái rộng bộc lộ được giá trị của nó nhờ cái sâu đào đến tận đáy.