Xuất khẩu thủy sản hướng tới mốc 10 tỷ USD
Xuất khẩu thủy sản Việt Nam đang tăng tốc mạnh mẽ trong năm 2025, mở ra hy vọng đạt 10 tỷ USD. Tuy nhiên, sau những con số ấn tượng là bóng mây thách thức từ các rào cản thương mại và kỹ thuật, đặc biệt tại thị trường Mỹ. Nguy cơ sụt giảm trong năm 2026 đang hiển hiện, đòi hỏi ngành phải chuẩn bị các giải pháp ứng phó.
Nhiều triển vọng cán mốc 10 tỷ USD
Theo số liệu từ Hải quan Việt Nam, 8 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 7,34 tỷ USD, tăng 16,7% so với cùng kỳ 2024. Riêng tháng 8, con số đạt 1,12 tỷ USD, tăng 13,8%, mức tăng trưởng đáng chú ý trong bối cảnh thị trường nhiều biến động.
Trong cơ cấu sản phẩm, tôm vẫn là mặt hàng chủ lực với doanh thu 2,97 tỷ USD, tăng gần 23%. Đáng chú ý, tôm hùm tiếp tục là “ngôi sao” khi đạt 536 triệu USD, tăng gần 194%. Cá tra cũng phục hồi với 1,42 tỷ USD, tăng 9,7%. Một số doanh nghiệp xuất khẩu tôm hùm cho biết, Trung Quốc vẫn là thị trường chủ lực của mặt hàng này. Dự báo giai đoạn từ nay đến cuối năm lượng xuất khẩu tôm hùm sẽ tiếp tục tăng vì bắt đầu vào mùa cao điểm tiêu thụ tôm hùm trong năm.
Bà Lê Hằng - Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP ) cho hay, về thị trường, thị trường CPTPP dẫn đầu với kim ngạch 2,01 tỷ USD, chiếm hơn 27% tổng xuất khẩu. Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc) vươn lên mạnh mẽ với 1,56 tỷ USD, tăng gần 39%. Mỹ vẫn giữ vị trí thứ 3 với 1,25 tỷ USD, tăng 8,7%, chiếm 17% thị phần. Các thị trường khác như EU (777 triệu USD) và Hàn Quốc (558 triệu USD) tiếp tục duy trì tăng trưởng ổn định.
Với đà này, VASEP dự báo kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản cán mốc 10 tỷ USD trong năm 2025 là hoàn toàn có cơ sở. Tuy nhiên, sau đó, các doanh nghiệp (DN) trong ngành phải đối diện với giai đoạn khủng hoảng do ảnh hưởng từ những biến động thuế quan và rào cản thị trường. Cụ thể, tại Mỹ, thuế đối ứng 20% khiến hàng Việt Nam kém cạnh tranh hơn so với Thái Lan, Indonesia hay Ecuador. Ngành tôm còn đứng trước nguy cơ bị áp thuế chống bán phá giá cao trong đợt rà soát POR19. Đặc biệt, từ ngày 1/1/2026, Mỹ sẽ cấm nhập khẩu hải sản từ 12 nghề cá của Việt Nam không được công nhận tương đương theo Đạo luật Thú biển (MMPA) có thể làm mất đi hơn 500 triệu USD kim ngạch mỗi năm.
Trước đó trong tháng 8 Cục Quản lý khí quyển và đại dương Mỹ đã công bố 2.500 nghề cá tại 135 quốc gia đang tìm cách xuất khẩu thủy sản sang Mỹ. Trong đó, 240 nghề cá từ 46 quốc gia bị từ chối kết quả so sánh tương đương với MMPA. Các quốc gia này, trong đó có Việt Nam, sẽ bị cấm nhập khẩu thủy sản vào Hoa Kỳ kể từ ngày 1/1/2026 và có thể nộp lại đơn xin kết quả so sánh cho các ngành thủy sản bị ảnh hưởng bất kỳ lúc nào sau ngày 1/1/2026. Bên cạnh đó, "thẻ vàng" IUU vẫn chưa được gỡ bỏ, cộng thêm các quy định mới về kích thước tối thiểu cá ngừ vằn và cấm trộn lẫn nguyên liệu khiến nhiều DN khó xoay xở nguồn hàng hợp pháp.
Năm 2026 đối diện nhiều thách thức
Theo bà Lê Hằng, dự báo, từ nay đến giữa tháng 11/2025, DN và nhà nhập khẩu Mỹ sẽ đẩy mạnh đơn hàng để “chạy trước” các rào cản thương mại. Do đó, tháng 9 và 10/2025 có thể chứng kiến mức tăng trưởng bùng nổ. Tuy nhiên, từ cuối tháng 11 trở đi, xuất khẩu dự báo sẽ chững lại. Nếu không có bước đột phá trong xử lý thuế chống bán phá giá và MMPA, xuất khẩu thủy sản năm 2026 chắc chắn sẽ sụt giảm, ít nhất trong nửa đầu năm.
“Trước rủi ro hiện hữu, nhiều DN đã tính đến việc đa dạng hóa thị trường, hướng sang châu Á, Trung Đông và Nam Mỹ. Tuy nhiên, việc mở rộng thị trường là câu chuyện dài hạn, trong khi Mỹ vẫn là thị trường số 1. Vì vậy, dù có những hướng đi mới, sự sụt giảm trong xuất khẩu cuối năm 2025 và năm 2026 gần như khó tránh khỏi” - Phó Tổng thư ký VASEP nhận định.
Theo bà Hằng, để giữ vững vị thế, ngành thủy sản cần đẩy nhanh gỡ “thẻ vàng” IUU, đồng thời tìm giải pháp tháo gỡ tại thị trường Mỹ. Nếu không, sau một năm 2025 tăng trưởng, ngành có thể sẽ phải đối diện với một năm 2026 đầy thử thách.
Về phía cơ quan chức năng đại diện Cục Thủy sản và kiểm ngư – Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, Cục cũng triển khai các nhiệm vụ cấp bách liên quan đến đánh giá tương đương với MMPA; chỉ đạo chi cục vùng thực hiện ghi chép thông tin tuần tra khi gặp các loài thú biển. Còn đối với công tác chống khai thác IUU, trong tháng 9/2025, Cục Thủy sản và kiểm ngư sẽ tiếp tục theo dõi, đôn đốc, hướng dẫn các đơn vị triển khai Hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử; tham mưu, tổ chức các Đoàn công tác kiểm tra hướng dẫn, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện các quy định của pháp luật về thủy sản tại các địa phương; xây dựng kế hoạch, nội dung chuẩn bị đón và làm việc với đoàn thanh tra của ủy ban châu Âu ( EC).
