Xử phạt hút thuốc lá nơi công cộng: Vẫn còn bỏ ngỏ

Nhiều thách thức

Đánh giá việc thực thi các quy định về phòng chống tác hại của thuốc lá đại diện Bộ Y tế cho biết, trải qua 13 năm thực thi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, cùng với sự hỗ trợ của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các đối tác quốc tế, nhiều cơ sở y tế tại Việt Nam đã chủ động triển khai các biện pháp đồng bộ như hoàn thiện hệ thống biển báo cấm thuốc, tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức, tư vấn cai thuốc, kiểm tra giám sát nghiêm ngặt và lồng ghép tiêu chí không hút thuốc vào hệ thống đánh giá thi đua.

Những nỗ lực này đã góp phần tạo dựng môi trường khám chữa bệnh an toàn, thân thiện, đồng thời thay đổi hành vi của người bệnh và cán bộ y tế.Tuy nhiên, cuộc chiến chống tác hại thuốc lá đang đứng trước nhiều thách thức đặc biệt là việc tạo dựng một môi trường công cộng nói không với thuốc lá. 

Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012 quy định: hút thuốc bị cấm tại các nhà hàng, khách sạn, trừ khi có khu vực riêng biệt dành cho người hút, được thiết kế đúng chuẩn kỹ thuật thông khí và có biển báo rõ ràng. Tuy nhiên, việc thực thi vẫn còn lỏng lẻo. Nhiều cơ sở treo biển "Cấm hút thuốc" nhưng không kiểm soát việc thực hiện…Đánh chú ý, là ý thức của người dân về việc tạo dựng môi trường công cộng không khói thuốc lá vẫn còn hạn chế. Nhiều người dù biết đến quy định, thậm chí nhìn thấy bảng biển báo cấm hút thuốc lá vẫn ngang nhiên hút. Một minh chứng rõ nét cho thực trạng này vừa xảy ra ngay giữa lòng Thủ đô Hà Nội. Ngày 17/9, tại một quán cafe trong Khu đô thị Times City, nhóm khách bước vào quán và bất chấp tấm biển “Cấm hút thuốc” treo ngay trước mặt, một người đàn ông trong nhóm vẫn thản nhiên châm thuốc.

Khi anh N.M.Đ, con trai chủ quán, đồng thời là nhân viên thu ngân nhắc nhở, anh không chỉ không nhận được sự hợp tác, mà còn bị một người trong nhóm này xông vào hành hung.

Cần đẩy mạnh truyền thông

Hút thuốc lá không chỉ gây hại cho chính người hút mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến những người xung quanh, nhất là đối với trẻ em, phụ nữ mang thai. Tỷ lệ người phơi nhiễm khói thuốc tại nơi công cộng ở nước ta khá cao, đặc biệt là tại các địa điểm như quán cà phê, nhà hàng. Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới, mỗi năm, thuốc lá gây ra hơn 8 triệu ca tử vong trên toàn cầu, trong đó khoảng 1,3 triệu người chết do hút thuốc lá thụ động. Riêng tại Việt Nam, thuốc lá là nguyên nhân gây ra hơn 100 ngàn ca tử vong mỗi năm. Chính vì vậy, việc ngăn chặn hút thuốc nơi công cộng là giải pháp hữu hiệu để xây dựng môi trường sống lành mạnh góp phần giảm bệnh tật.

Theo các chuyên gia, để quy định của Luật đi vào đời sống không thể chỉ dựa vào biện pháp xử phạt. Quan trọng hơn là thay đổi nhận thức và hành vi từ cộng đồng. Một môi trường không khói thuốc phải đến từ chính ý thức của mỗi công dân, từ sức mạnh của cộng đồng văn minh, từ tiếng nói của người không hút thuốc.

Để thay đổi nhận thức về phòng chống tác hại thuốc lá, chúng ta cần truyền thông mạnh mẽ hơn, không chỉ trên tivi, báo đài mà cả mạng xã hội, trường học, công sở; tăng mức phạt và siết chặt kiểm tra tại các không gian công cộng trọng điểm: bệnh viện, trường học, bến xe…Thúc đẩy phong trào “Nói không với khói thuốc” trong giới trẻ – thế hệ dễ bị lôi kéo nhưng cũng dễ thay đổi nếu được truyền cảm hứng đúng cách. Tạo điều kiện hỗ trợ người cai thuốc, như đường dây tư vấn, điểm hỗ trợ tâm lý, chương trình y tế cộng đồng.