Từ nông thôn mới tới du lịch nông thôn: Bài cuối: Để du lịch nông thôn thực sự là sinh kế mới
Tiềm năng phát triển loại hình du lịch nông thôn ở khu vực ven biển tỉnh Ninh Bình được chính quyền, người dân địa phương nhìn nhận là rất lớn, nhất là sự hấp dẫn về thiên nhiên, lịch sử, văn hóa, tôn giáo, tín ngưỡng, ẩm thực, đời sống dân sinh miền biển phong phú, đa dạng. Tuy nhiên, để phát triển loại hình du lịch mới mẻ nhưng vẫn đang còn “kén khách” này, đưa du lịch nông thôn thực sự trở thành sinh kế mới của người dân địa phương, các bên liên quan còn rất nhiều việc phải làm.
Còn nhiều khó khăn
Theo đánh giá của chính quyền, cơ quan quản lý chuyên ngành, các chuyên gia, việc hình thành, phát triển loại hình du lịch nông thôn nói chung, ở khu vực ven biển tỉnh Ninh Bình nói riêng là xu thế tất yếu. Tuy nhiên, do mới đi những bước đi ban đầu nên hoạt động còn gặp nhiều khó khăn, bỡ ngỡ; việc cung cấp sản phẩm còn nhiều hạn chế, hiệu quả chưa cao.
Từ góc độ nhà quản lý, ông Bùi Văn Mạnh - Giám đốc Sở Du lịch Ninh Bình nhìn nhận, một trong những hạn chế là chất lượng lao động làm việc trong khu vực du lịch nông thôn còn yếu, thiếu các kỹ năng giao tiếp, ứng xử, trình độ ngoại ngữ còn hạn chế. Dịch vụ du lịch nông thôn nhìn chung còn đơn điệu, phần lớn sản phẩm du lịch nông nghiệp mới chỉ đáp ứng nhu cầu tham quan, nghỉ ngơi, ăn uống, trải nghiệm của du khách ở mức độ đơn giản; chi tiêu của du khách chưa nhiều do chưa có nhiều dịch vụ bổ trợ hoặc có nhưng chưa hấp dẫn. Cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất phục vụ du lịch chưa thực sự đáp ứng yêu cầu, trong đó còn thiếu khu nghỉ chân, bãi đậu xe quy mô lớn... Các sản phẩm, dịch vụ du lịch nông thôn chưa thực sự được liên kết thành quy trình khép kín phục vụ khách tham quan. Nhiều điểm khai thác còn gặp khó khăn trong việc kết nối với doanh nghiệp lữ hành để hoàn thiện, xây dựng sản phẩm du lịch nông thôn, thu hút khách du lịch trong nước, quốc tế.
Nhờ hoạt động du lịch phát triển, mấy năm qua chị Nguyễn Thị Vui (xã Hải Hậu) tìm được việc, có thu nhập từ công việc làm phục vụ ở ngôi nhà di sản Quần Anh. Tuy nhiên, theo chị Vui, do không có ngoại ngữ nên công việc của chị có đôi chút khó khăn.
“Tôi chỉ có thể hiểu và thực hiện được những yêu cầu đơn giản của khách nước ngoài như lấy cốc, khăn, việc giao lưu, trò chuyện với khách thì còn hạn chế” - chị Vui nói.
Chị Trần Thị Loan - chủ cơ sở Ecohost Trực Thắng cho biết, quá trình tổ chức cho khách tham qua, trải nghiệm các điểm tham quan gần cơ sở lưu trú vẫn phải cần đến phiên dịch hoặc các công cụ phiên dịch trên điện thoại.
Theo bà Bùi Thị Nhàn - Giám đốc điều hành Ecohost Việt Nam, đơn vị đã và đang đồng hành với một số hộ dân ở khu vực ven biển tỉnh Ninh Bình thiết kế, xây dựng, vận hành các cơ sở lưu trú ở nhà dân, hiện có nhiều loại lưu trú khác nhau, như Homestay, Ecohost, Eco-lodge, mỗi loại hình có đặc điểm riêng trong khi người dân chưa thực sự phân biệt, định vị rõ.
“Với mô hình lưu trú Ecohost, người dân địa phương là chủ thể của du lịch, không phải là người phục vụ đơn thuần, họ được xem như chủ nhà đón khách đến chơi nhà, cùng trò chuyện, là đối tượng để du khách tìm hiểu văn hóa, phong tục, tập quán, lối sống của người dân địa phương. Để làm tốt vai trò của mình, người dân phải hiểu biết nơi mình sinh sống, có vốn văn hóa, kiến thức, có năng lực kể chuyện, làm nổi bật hồn cốt, giá trị văn hóa của quê hương mình”- bà Nhàn chia sẻ.
Chị Doãn Thị Thoa - chủ cơ sở lưu trú An Eco homestay (xã Giao Hòa) nhìn nhận, dù đã hình thành nhưng các cơ sở lưu trú quanh Vườn Quốc gia Xuân Thủy như của chị vẫn là những điểm đến đơn lẻ. “Phải hình thành được những cộng đồng cùng làm dịch vụ này mới tạo được điểm du lịch mang tính cộng đồng, mới xây dựng được thương hiệu du lịch cộng đồng chung. Để làm được việc này, rất cần có sự chung tay của chính quyền địa phương, lãnh đạo Vườn quốc gia” - chị Thoa mong muốn.
Liên quan vấn đề liên kết sản phẩm du lịch nông thôn, ông Nguyễn Công Khanh - Chủ tịch Hội sinh vật cảnh phường Vị Khê (tỉnh Ninh Bình) cho biết, với một làng nghề có lịch sử hình thành hơn 800 năm, với rất nhiều nghệ nhân, tác giả của nhiều tác phẩm cây cảnh đang được trưng bày, mỗi nghệ nhân, mỗi tác phẩm lại có một câu chuyện riêng; cảnh quan, môi trường sạch đẹp, đậm nét sinh thái, giao thông đi lại bằng đường bộ, đường thủy đều thuận tiện, địa phương rất muốn phát triển trở thành một điểm du lịch cộng đồng.
Tuy nhiên, theo ông Khanh, muốn kết hợp làm du lịch thì tối thiểu các nhà vườn cũng phải xây dựng thêm các công trình, hạng mục để phục vụ một số nhu cầu thiết yếu của du khách như ăn uống, lưu trú; chính quyền địa phương cũng cần đầu tư xây dựng bãi đỗ xe, có phương án, lực lượng đảm bảo an ninh trật tự. Vậy nhưng, đất của các nhà vườn hiện nay đều là đất nông nghiệp, nếu xây dựng các công trình thì chủ các nhà vườn lại vi phạm pháp luật. Do vậy, đến giờ không có nhà vườn nào dám bỏ tiền để đầu tư.
“Chúng tôi rất mong những vướng mắc trên sớm được tháo gỡ, để mở hướng phát triển mới cho làng nghề. Lâu nay làng vẫn được đón các đoàn khách du lịch đến tham quan, rất nhiều đoàn khách là người nước ngoài. Nhưng ngoài những tác phẩm cây cảnh, vẻ đẹp cảnh quan chung thì ở làng không có dịch vụ đi kèm như chỗ ăn uống, lưu trú, người giới thiệu, hướng dẫn viên... Do vậy, khách có đến thì cũng chỉ ngắm cảnh, tham quan một lúc rồi đi” - ông Khanh nêu thực tế.
Cần định hướng, bước đi mới
Ông Bùi Văn Mạnh - Giám đốc Sở Du lịch Ninh Bình cho biết, để phát triển du lịch nông nghiệp trong giai đoạn tới, tỉnh Ninh Bình đang có những định hướng, bước đi mới. Trong đó, tăng cường sự liên kết của các bên liên quan gồm: nông dân, doanh nghiệp lữ hành, chính quyền địa phương, cơ quan quản lý nhà nước lĩnh vực nông nghiệp, du lịch để tạo ra được sản phẩm du lịch nông nghiệp có chất lượng và tính chuyên nghiệp cao, trên cơ sở khai thác tối đa những đặc trưng ưu việt của nền nông nghiệp kết hợp với giá trị văn hóa bản sắc của từng vùng miền, sự sáng tạo của công nghiệp hiện đại.
Theo ông Mạnh, giải pháp của tỉnh là thực hiện quy hoạch phát triển nông nghiệp gắn chặt với quy hoạch du lịch để đảm bảo định hướng phát triển bền vững và hỗ trợ lẫn nhau. Đẩy mạnh quảng bá, giới thiệu sản phẩm, tìm kiếm thị trường cho du lịch nông thôn bằng nhiều phương thức khác nhau, thông qua báo chí, truyền thông, kênh truyền hình, website, các trang mạng xã hội, hội chợ du lịch. Đồng thời tiếp tục đầu tư các hạng mục phát triển hạ tầng giao thông, tạo sự thuận tiện cho du khách di chuyển; cải tạo vệ sinh môi trường nông thôn. Tiếp tục công nhận, phát triển, nâng tầm các sản phẩm OCOP gắn với phát triển du lịch, hướng tới phát triển nông thôn bền vững.
“Ninh Bình là địa phương có nhiều sản vật gắn với nông nghiệp và đời sống nông thôn, cần khéo léo khai thác các yếu tố này, vừa giúp cho du khách hiểu các đặc trưng văn hóa, sinh hoạt, ẩm thực, nghề thủ công của người nông dân Ninh Bình, vừa tăng nguồn thu cho du lịch từ việc mua sắm của du khách” - ông Mạnh nhìn nhận.
Mặt khác, chính quyền các địa phương cần tích cực hỗ trợ người dân về kỹ thuật trong trồng trọt, chăn nuôi, để nâng cao giá trị cho sản phẩm. Tuyên truyền để người dân hiểu được mục đích, ý nghĩa của Chương trình OCOP. Từ đó, tạo động lực cho người sản xuất mạnh dạn đầu tư, phát triển sản phẩm lợi thế của từng xã. Tăng cường kết nối giữa nông dân và các homestay, khai thác các tour đưa khách đi trải nghiệm các sản phẩm địa phương. Thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là đào tạo kỹ năng nghề du lịch cho người dân địa phương - những người có thể chuyển tải hết nét đẹp của thiên nhiên, văn hóa, con người của địa phương cho du khách.
Với người dân địa phương, cần nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp, ứng dụng khoa học, công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp, giữ gìn được những nét văn hóa truyền thống, lễ hội dân gian… để tạo ấn tượng với khách du lịch. Cùng với đó là tăng cường kết nối với các công ty lữ hành thiết kế các tour, tuyến du lịch thu hút du khách. Xây dựng hình ảnh du lịch cộng đồng, du lịch nông nghiệp gắn với bảo vệ môi trường xanh, sạch, đẹp để tạo sức hút đối với du khách trong nước, quốc tế.
