Tôn vinh, phát huy giá trị của Thám hoa Phan Kính
Sáng 25/11, tại xã Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh tổ chức trang trọng Lễ kỷ niệm 310 năm Ngày sinh Thám hoa Phan Kính (1715 - 2025). Đây là dịp để thế hệ hôm nay tri ân công lao to lớn của cụ đối với đất nước, quê hương Hà Tĩnh.
Thám hoa Phan Kính, tự Dĩ Trực, hiệu Tĩnh Trai, sinh ngày 11/11 năm Ất Mùi (tức ngày 6/12/1715) tại thôn Vĩnh Gia, xã Lai Thạch, huyện La Giang (nay là xã Trường Lưu).
Thuở nhỏ, Phan Kính được ca ngợi là thần đồng, nổi tiếng khắp vùng với khả năng ứng đối linh hoạt và tinh thần hiếu học vượt bậc. Tại kỳ thi Hội năm Quý Hợi (1743), với chí nguyện “không đỗ quyết không trở về”, vượt qua hàng nghìn sĩ tử cả nước, Phan Kính xuất sắc đỗ Đệ nhất giáp Tiến sĩ cập đệ Đệ tam danh (tức Thám hoa), là người đứng đầu kỳ thi năm đó do triều đình không lấy Trạng nguyên, Bảng nhãn. Từ đây, cụ bước vào chính trường với một khát vọng lớn hơn - góp phần dựng nước, trị quốc, an dân.
Trên con đường quan lộ, cụ lần lượt đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng: từ Hàn Lâm viện Đãi chế đến Giám khảo kỳ thi Hương, rồi Đốc đồng Thanh Hoa, Đốc thị Nghệ An, Đốc đồng Tuyên Quang, Kinh lược sứ đạo Hưng Hóa... Mỗi nhiệm vụ, mỗi vùng đất cụ đi qua đều ghi dấu sự liêm chính, cẩn trọng và tấm lòng vì dân, vì nước.
Cụ Phan Kính là nhà chính trị giỏi, nhà ngoại giao xuất chúng. Trong chuyến đi sứ sang nhà Thanh, ông đã để lại ấn tượng sâu sắc trong mắt vua Càn Long, được ban tặng danh vị “Lưỡng quốc Đình nguyên Thám hoa” thể hiện sự ngưỡng mộ của cả triều đình phương Bắc đối với trí tuệ Việt Nam.
Cuộc đời và sự nghiệp của Thám hoa Phan Kính đã để lại một di sản sâu sắc về tinh thần hiếu học, đạo lý làm người. Cụ được triều đình phong thần, truy tặng nhiều chức tước cao quý, được nhân dân lập đền thờ, khắc ghi công trạng tại nhiều địa phương trong và ngoài tỉnh.
Tại quê hương Hà Tĩnh, năm 1992, Đền thờ Phan Kính được xếp hạng Di tích Lịch sử văn hóa quốc gia. Tên cụ được đặt cho nhiều con đường, trường học gìn giữ ký ức và truyền cảm hứng cho các thế hệ mai sau.
Phát biểu tại buổi lễ, Giám đốc Sở VH-TT&DL Hà Tĩnh Nguyễn Viết Trường khẳng định, kỷ niệm 310 năm Ngày sinh Thám hoa Phan Kính là dịp để thế hệ đi sau bày tỏ lòng tri ân sâu sắc công lao to lớn của cụ đối với đất nước, từ đó hành động thiết thực hơn trong việc bảo tồn, phát huy những giá trị mà Thám hoa Phan Kính để lại cho hậu thế.
Cuộc đời và sự nghiệp của Thám hoa Phan Kính là tấm gương sáng về tinh thần hiếu học và vượt khó vươn lên để lập thân, lập nghiệp cống hiến cho đất nước. Tư tưởng yên dân, hết lòng phục vụ nhân dân của cụ là bài học có giá trị để xây dựng đội ngũ cán bộ luôn cống hiến hết mình cho sự nghiệp xây dựng quê hương đất nước; là động lực cho thế hệ đi sau trong việc trau dồi kiến thức.
Trong bối cảnh đất nước hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, những bài học về hòa hiếu đàm phán, thương lượng ngoại giao để giữ vững độc lập dân tộc, chủ quyền đất nước của Thám hoa Phan Kính cần được phát huy trong thời đại mới, góp phần thúc đẩy hợp tác, hội nhập, nâng cao vị thế của Hà Tĩnh và Việt Nam trên trường quốc tế.
“Để tưởng nhớ và tri ân những cống hiến to lớn của Đình nguyên Thám hoa Phan Kính đối với quê hương, đất nước, thế hệ đi sau nguyện đoàn kết, vượt qua mọi khó khăn, cùng nhau xây dựng quê hương Hà Tĩnh ngày càng giàu đẹp, văn minh” - Giám đốc Sở VH-TT&DL Hà Tĩnh nhấn mạnh.
Ông Mai Khắc Trung, Phó Chủ tịch UBND xã Trường Lưu cũng bày tỏ, sự kiện Hà Tĩnh tổ chức trọng thể Lễ kỷ niệm 310 năm Ngày sinh của Thám hoa Phan Kính hôm nay là niềm vinh dự, tự hào to lớn đối với Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Trường Lưu.
Đây không chỉ là dịp tri ân công đức các bậc hiền tài, mà còn là sự kiện văn hoá có ý nghĩa sâu sắc, tôn vinh một danh nhân tiểu biểu quê hương Trường Lưu đã góp phần làm rạng danh truyền thống hiếu học, nhân nghĩa và văn hiến của miền quê Hà Tĩnh; đồng thời qua đó góp phần giáo dục những truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam cho người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ.
Trong khuôn khổ chương trình lễ kỷ niệm đã diễn ra chương trình nghệ thuật đặc sắc “Kỷ niệm 310 năm Ngày sinh Thám hoa Phan Kính” với các làn điệu ví, giặm và các ca khúc ca ngợi mảnh đất Trường Lưu; tôn vinh truyền thống hiếu học, khí chất của Thám hoa Phan Kính.
Trước đó, sáng cùng ngày, đoàn đại biểu tỉnh Hà Tĩnh đã tới dâng hương, dâng lễ vật bày tỏ lòng thành kính, tri ân đối với Thám hoa Phan Kính - người con ưu tú của quê hương tại Đền thờ Phan Kính, thôn Vĩnh Gia, xã Trường Lưu.
