Tội phạm 'bắt cóc online' nhắm vào đối tượng là học sinh, sinh viên
Trước đây, tội phạm mạng thường giả mạo Công an, Viện kiểm sát, Tòa án để đe dọa, uy hiếp tinh thần nạn nhân. Tuy nhiên, hiện nay các đối tượng chuyển sang chiêu trò tinh vi hơn, là đánh vào niềm tin, ước mơ du học và tâm lý hiếu học của giới trẻ, nhất là sinh viên, học sinh.
Đây là thông tin được Công an TP Hồ Chí Minh cảnh báo, đồng thời cung cấp thông tin báo chí một số vụ việc vừa xảy ra gần đây.
Điển hình, vụ giả mạo chương trình học bổng du học Canada để chiếm đoạt 1 tỷ đồng của nạn nhân. Theo đó, vào lúc 13 giờ 00 ngày 28/10, ông H.N.L trú tại TP Hồ Chí Minh đến trình báo về việc con gái là H.K.L (SN 2006) có dấu hiệu bị lừa đảo và mất liên lạc.
Theo trình bày của ông L., ngày 27/10, con gái nói đang làm thủ tục nhận “học bổng du học Canada” và yêu cầu gia đình chuyển 1 tỷ đồng để “đóng lệ phí và chứng minh tài chính”. Tin tưởng con, ông L. đã chuyển tiền theo yêu cầu.
Ngay sau đó, H.K.L tiếp tục chuyển toàn bộ số tiền 1 tỷ đồng này vào tài khoản số 8816XXXXXX – chủ tài khoản Lê Quang Linh (ngân hàng) theo hướng dẫn của đối tượng. Khi các đối tượng tiếp tục yêu cầu chuyển thêm 1 tỷ đồng nữa để "chuộc người", ông L. mới nghi ngờ con gái có chuyện chẳng lành và nhanh chóng đến trình báo công an.
Qua rà soát, Tổ Công tác thuộc Phòng Cảnh sát hình sự (PC02), Công an TP Hồ Chí Minh phối hợp công an địa phương đã kịp thời giải cứu nạn nhân tại phòng trọ số 26C, đường 160 Lã Xuân Oai vào lúc 14 giờ 50 phút cùng ngày (27/10).
Khai với cơ quan công an, cháu H.K.L cho biết, bản thân đã bị các đối tượng thao túng tâm lý, điều khiển từ xa qua mạng xã hội, nên đã tin rằng đang làm thủ tục du học hợp pháp và thực hiện mọi yêu cầu theo chỉ dẫn.
Một vụ việc khác xảy ra vào sáng 29/10, một sinh viên đại học bị lừa “học bổng du học Trung Quốc”, mất số tiền hơn 3,4 tỷ đồng. Theo đó, cháu N.C.M.T (SN 2007, sinh viên Trường Đại học ở TP Hồ Chí Minh) nói với gia đình đang đi học bình thường. Đến chiều cùng ngày, người nhà bất ngờ nhận được hình ảnh nhạy cảm của T gửi qua Zalo, kèm lời đe dọa nếu không chuyển 200 triệu đồng sẽ phát tán lên mạng xã hội.
Gia đình không liên lạc được với T. nên đã trình báo công an phường. Qua xác minh, Công an phát hiện T. đang ở khách sạn Thanh Thảo (phường Chợ Lớn, TP Hồ Chí Minh) nên tiến hành kiểm tra, đưa về trụ sở làm rõ.
T. khai với công an, từ ngày 25 đến 28/10, em được các đối tượng liên hệ mời tham gia “học bổng du học Trung Quốc”, yêu cầu chuyển tiền đặt cọc hồ sơ và phí thủ tục. Tin tưởng, gia đình đã chuyển tổng cộng 3,45 tỷ đồng cho T., sau đó T. chuyển toàn bộ cho các đối tượng lừa đảo qua 8816XXXXXX – chủ tài khoản Lê Quang Linh (ngân hàng). Công an xác định, tổng số tiền nạn nhân bị chiếm đoạt lên đến hơn 3 tỷ đồng.
Theo Công an TP Hồ Chí Minh, các vụ việc trên cho thấy thủ đoạn của tội phạm ngày càng tinh vi, đánh mạnh vào tâm lý hiếu học, tin tưởng con cái của phụ huynh.
Các đối tượng thao túng tâm lý nạn nhân, yêu cầu tự quay video, hình ảnh, rời khỏi nhà, cắt liên lạc, khiến cha mẹ tưởng con bị bắt cóc thật và chuyển tiền theo yêu cầu. Tất cả đều được điều khiển qua mạng xã hội, Zalo, Facebook hoặc Telegram.
Đáng chú ý, trong các vụ việc xảy ra gần đây, tài khoản nhận tiền đều mang tên “Lê Quang Linh – Ngân hàng BIDV”, cho thấy khả năng cao đây là một đường dây lừa đảo chuyên nghiệp đang nhắm vào nhóm học sinh, sinh viên và phụ huynh.
Công an TP Hồ Chí Minh đề nghị, khi nhận cuộc gọi hoặc tin nhắn lạ có nội dung “bắt cóc”, “nộp tiền để giải cứu”, “điều tra tội phạm”…, người dân cần tuyệt đối không chuyển tiền, không cung cấp thông tin cá nhân. Đồng thời, bình tĩnh xác minh qua nhà trường, người thân hoặc báo ngay cho Cảnh sát khu vực hoặc các số điện thoại trên.
Theo Tiến sĩ Bùi Quốc Liêm - Giảng viên ngành Truyền thông chuyên nghiệp (Đại học RMIT Việt Nam), đã đến lúc Việt Nam cần một chiến dịch quốc gia để biến truyền thông thành lá chắn phòng ngừa tội phạm mạng, giúp người dân nhận diện, phản ứng và tự bảo vệ mình trong không gian số.
Tiến sĩ Liêm cho biết, trong nhiều năm, truyền thông về an toàn mạng tại Việt Nam chủ yếu dừng lại ở mức cảnh báo và khuyến nghị. Những thông điệp như “Cẩn thận kẻ gian”, “Không nhấp vào link lạ” hay “Không cung cấp thông tin cá nhân” xuất hiện dày đặc, nhưng chưa đủ sức tăng “hệ miễn dịch số” cho cộng đồng.
Đồng thời, các chuyên gia an toàn thông tin cũng đã nhận định, truyền thông không nên dừng lại ở tính năng tuyên truyền một chiều, mà phải trở thành công cụ phòng ngừa tội phạm chủ động. Nghĩa là thay vì chỉ chia sẻ thông tin, một chiến dịch bài bản sẽ bao gồm hướng dẫn hành động. Mỗi công dân cần được huấn luyện để nhận biết và phản ứng trước các kịch bản lừa đảo như một “người gác cổng kỹ thuật số” thực thụ.
Công an TP. Hồ Chí Minh khuyến cáo người dân, đặc biệt là phụ huynh có con em đang là học sinh – sinh viên, cần lưu ý:
1. Tuyệt đối không chuyển tiền theo bất kỳ yêu cầu “đóng học bổng”, “phí du học” nào khi chưa được xác minh qua nhà trường hoặc cơ quan có thẩm quyền.
2. Không tin tưởng hình ảnh, tin nhắn từ con em nếu có biểu hiện bất thường – cần liên hệ trực tiếp với nhà trường, bạn bè, hoặc trình báo ngay Công an địa phương.
3. Nhà trường cần tăng cường quản lý, theo dõi việc lên lớp, điểm danh, đặc biệt là tân sinh viên mới nhập học; nếu phát hiện sinh viên vắng mặt bất thường, cần thông báo ngay cho gia đình.
4. Phụ huynh nên chủ động tìm hiểu, xác thực thông tin học bổng qua website chính thức của trường đại học, đại sứ quán, Bộ Giáo dục & Đào tạo, không tin vào lời mời gọi trên mạng xã hội.
Khi có dấu hiệu nghi ngờ, Số trực ban Phòng Cảnh sát hình sự, CATP: 0693187200 hoặc Số trực ban Đội Cảnh sát hình sự Đặc nhiệm (Đội 2): 0777379848 để được hướng dẫn, hỗ trợ kịp thời.
