Thuốc lá điện tử - mối nguy đang bị xem nhẹ
Với hàm lượng nicotine cao và nhiều hóa chất độc hại, thuốc lá điện tử không chỉ gây nghiện mạnh hơn thuốc lá truyền thống, mà còn tác động tiêu cực đến não bộ, tim mạch, hô hấp và chuyển hóa.
Thuốc lá điện tử đang ngày càng phổ biến trong giới trẻ với nhiều ngộ nhận rằng đây là sản phẩm “hiện đại”, “ít độc hại” hoặc thậm chí “giúp cai thuốc lá truyền thống”. Tuy nhiên, theo PGS.TS Đinh Vạn Trung – nguyên Trưởng khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 – những nhận định ấy hoàn toàn sai lầm. Ông khẳng định, thuốc lá điện tử là một hình thức sử dụng nicotine tinh vi và nguy hiểm hơn, có khả năng gây nghiện mạnh, gây tổn thương đa cơ quan và để lại hậu quả lâu dài cho sức khỏe người dùng.
Nicotine trong thuốc lá điện tử có thể khiến người sử dụng phụ thuộc nhanh hơn thuốc lá thông thường. Loại chất này khi xâm nhập vào cơ thể sẽ tác động trực tiếp đến hệ thần kinh trung ương, làm kìm hãm sự phát triển của não bộ, ảnh hưởng đến khả năng ghi nhớ, tập trung chú ý và học tập. Ở lứa tuổi thanh thiếu niên, tác động này càng rõ rệt và nguy hiểm hơn vì não bộ đang trong giai đoạn hoàn thiện.
Theo PGS.TS Đinh Vạn Trung, chính sự kích thích tiết dopamine – chất gây hưng phấn giả tạo – khiến người hút dễ rơi vào trạng thái lệ thuộc mà không nhận ra mình đang nghiện.
Không chỉ gây nghiện, thuốc lá điện tử còn là tác nhân gây hại trên nhiều hệ cơ quan. Thành phần của loại sản phẩm này bao gồm nicotine, propylene glycol, glycerin thực vật cùng nhiều hương liệu tổng hợp và hóa chất khác. Khi bị đốt nóng, các chất đó tạo ra hơi khí chứa độc tố và kim loại nặng, gây tổn thương trực tiếp tới cơ thể.
Với hệ hô hấp, thuốc lá điện tử có thể tạo ra các mảng bám trong phế nang và phế quản, gây ra những bệnh lý nghiêm trọng như phổi bỏng ngô (popcorn lung), bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) hoặc bệnh lipoid. Người sử dụng thường xuất hiện các triệu chứng ho, khạc đờm kéo dài. Ở hệ tim mạch, nicotine làm xơ vữa thành mạch, tăng huyết áp, suy tim và làm tăng nguy cơ đột quỵ. Các nghiên cứu y học đã chỉ ra rằng hơi thuốc chứa hydroxit carbon thơm và formandehyd – những chất có khả năng gây ung thư mạnh – xuất hiện phổ biến trong quá trình sử dụng thuốc lá điện tử.
Cũng theo PGS.TS Đinh Vạn Trung, nicotine còn ảnh hưởng sâu đến chuyển hóa của cơ thể. Việc kích thích sinh ra các axit béo trung tính khiến cơ thể ức chế sản xuất insulin, dẫn đến rối loạn điều hòa đường huyết và nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường. Ở hệ thần kinh, nicotine khiến người dùng hưng phấn quá mức, dễ bị rối loạn lo âu, trầm cảm, thậm chí rối loạn tâm thần. Ở các hệ cơ quan khác, thuốc lá điện tử gây mảng bám ở răng, hỏng men răng; ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa với các biểu hiện buồn nôn, chán ăn, đau vùng thượng vị; đồng thời có thể gây dị ứng, ngứa, viêm mũi – miệng.
PGS.TS Đinh Vạn Trung nhận định, điều nguy hiểm nhất là người dùng – đặc biệt là học sinh, sinh viên – không nhận ra mức độ độc hại vì thuốc lá điện tử được thiết kế bắt mắt, có mùi thơm dễ chịu, khiến cảm giác “sạch” và “ít khói” trở thành cái bẫy tâm lý. Đồng thời nó cũng khiến cha mẹ rất khó nhận biết con em mình có sử dụng hay không.
Phụ huynh chỉ có thể nhận ra qua những dấu hiệu nhỏ: con thường mang theo vật dụng lạ giống USB, quần áo có mùi khác thường, hay xuất hiện các biểu hiện về sức khỏe như ho, khát nước, môi khô, loét miệng, lo âu, cáu gắt.
PGS.TS Đinh Vạn Trung lưu ý rằng, thuốc lá điện tử không chỉ là sản phẩm gây nghiện, mà còn là “bước đệm” dẫn đến việc sử dụng các chất kích thích khác. Người dùng rất dễ chuyển sang các chất gây nghiện mạnh hơn để thay thế nicotine, khiến mức độ lệ thuộc ngày càng nặng.
