Thúc đẩy tự giác tuân thủ, đóng góp đầy đủ thuế
Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế, Bộ Tài chính cho biết, tuân thủ thuế tự nguyện ở các nước phát triển được coi là mục tiêu trung tâm của quản lý thuế hiện đại, cơ quan thuế tập trung tạo điều kiện thuận lợi để người dân, doanh nghiệp “làm đúng ngay từ đầu” thay vì tập trung truy xử vi phạm về sau, bởi hầu hết hệ thống thuế vận hành theo cơ chế tự khai, tự nộp.
Chiều ngày 23/10 Báo Lao Động và Cục Thuế, Bộ Tài chính phối hợp chủ trì, cùng với Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đồng hành tổ chức Hội thảo “Thúc đẩy tự giác tuân thủ, đóng góp đầy đủ thuế - Xây dựng kỷ nguyên hùng cường”.
Hoàn thiện quy trình tuân thủ thuế
Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế-Tài chính của Quốc hội nhấn mạnh đến tính tuân thủ pháp luật nói chung, đặc biệt trong vấn đề pháp luật về thuế. Ông cho rằng đã có sự thay đổi mạnh mẽ từ chủ trương đến thể chế, về những quy tắc quản trị rủi ro và khuyến khích tính tuân thủ; thể hiện rõ nét qua Nghị quyết số 66 - NQ/TW của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.
Theo ông Hiếu, để nâng cao tính tuân thủ nghĩa vụ nộp thuế cần chú ý gồm các yếu tố: Chính sách phải rõ ràng, thủ tục đơn giản; quản lý phải chuyển từ quy trình sang mục tiêu. Trong đó, chuyển đổi số cần thay đổi tư duy quản trị; cơ quan công quyền cần chủ động hỗ trợ người dân; cần cơ chế khuyến khích người tuân thủ tốt, phân biệt rõ với người vi phạm để khơi dậy tinh thần tự giác.
"Tự giác tuân thủ là thước đo của niềm tin, không thể ép buộc mà phải nuôi dưỡng bằng công bằng và minh bạch", ông Phan Đức Hiếu khẳng định.
Khuyến nghị một số giải pháp giúp tăng tính tự giác tuân thủ thuế, ông Frank Van Brunschot, Quỹ Tiền tệ quốc tế IMF chỉ ra quản lý rủi ro tuân thủ không chỉ là một công cụ kỹ thuật. Đây là một cách tiếp cận chiến lược cho phép cơ quan quản lý thuế phân bổ nguồn lực một cách hiệu quả, nhắm đến các đối tượng không tuân thủ một cách thông minh và xây dựng lòng tin với người nộp thuế.
Ngành thuế phấn đấu giảm 44% chi phí hành chính
Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) nhấn mạnh, trong quản lý thuế hiện đại, tuân thủ tự nguyện là thước đo của sự phát triển. Ở các quốc gia tiên tiến, người dân nộp thuế không chỉ vì nghĩa vụ pháp lý, mà vì niềm tin rằng đồng tiền thuế được sử dụng công bằng, minh bạch và mang lại lợi ích chung.
Ông Mai Sơn dẫn chứng, tại Việt Nam, nhiều chương trình an sinh như bảo hiểm y tế, giáo dục, hạ tầng... đều được duy trì bằng nguồn thuế. Khi người dân thấy rõ hiệu quả đó, đóng thuế trở thành hành động đồng hành cùng Nhà nước.
Từ đó, ngành thuế đang chuyển mạnh sang "người dân biết – hiểu – đồng thuận" với chính sách thuế.
Ông Mai Sơn cho biết, các đánh giá độc lập của VCCI và khảo sát mức độ hài lòng của doanh nghiệp đã giúp cơ quan thuế cải thiện quy trình, tăng tính minh bạch.
Ngành thuế hiện đã trải qua 4 giai đoạn cải cách lớn, tiến tới quản lý dựa trên dữ liệu số hóa. Theo đó, hệ thống dữ liệu thuế đang liên thông với ngân hàng, bảo hiểm, hải quan, công thương, tài nguyên môi trường để đối chiếu, gợi ý tờ khai, giảm sai sót và chi phí tuân thủ; ứng dụng blockchain, trí tuệ nhân tạo (AI) trong hệ thống quản lý thế hệ mới, hướng tới triển khai từ năm 2026.
Mục tiêu là dùng dữ liệu lớn (big data) để phân tích rủi ro, phát hiện gian lận và hỗ trợ người nộp thuế một cách chủ động hơn.
"Ngành thuế phấn đấu giảm 44% chi phí hành chính, cao hơn mức yêu cầu chung 30%. Đây vừa là cam kết, vừa là mong muốn nhằm xây dựng môi trường thuế thân thiện, minh bạch và hiệu quả, đóng góp tích cực cho phát triển đất nước và bảo đảm an sinh xã hội", ông Mai Sơn nhấn mạnh.
