Thiếu thông tin là nguyên nhân dẫn đến đói nghèo và tái nghèo
Giảm nghèo đa chiều bao gồm việc xác định nghèo không chỉ dựa vào thu nhập thấp mà còn là sự thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản thiết yếu như y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch, vệ sinh và đặc biệt là việc tiếp cận thông tin ở những vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo và vùng khó khăn.
Chương
trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025 đánh dấu bước
Do đó, giảm nghèo đa chiều giai đoạn 2021 - 2025 đã đặt ra những yêu cầu mới cho công tác thông tin truyền thông. Bên cạnh những thành tựu bước đầu về số hóa dữ liệu của cả nước, thực tế cho thấy vẫn còn tồn tại "khoảng cách số" lớn và những rào cản về hạ tầng kỹ thuật tại các vùng lõi nghèo. Dù mạng lưới viễn thông đã phủ rộng, nhưng "khoảng cách số" giữa thành thị và miền núi vẫn là một thách thức nan giải.
Về hạ tầng thiết bị, tuy mạng lưới internet đã phủ sóng nhưng tại các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn, tỷ lệ hộ dân sở hữu thiết bị thông minh (smartphone, máy tính) và có kết nối Internet băng rộng còn rất thấp. Một phần là do thói quen, nhưng phần lớn là do người dân ở đây còn nghèo, thu nhập thấp trong khi giá các loại thiết bị trên khá cao so với thu nhập của họ. Điều này khiến người nghèo khó có thể tự mình tìm kiếm thông tin về thị trường hay học hỏi kỹ thuật sản xuất mới.
Về nội dung, ngoài một số địa phương đã đa dạng hóa các hình thức thông tin thì vẫn còn nhiều nơi sản phẩm truyền thông vẫn mang nặng tính hành chính hóa bằng văn bản. Những văn bản chính sách này cần được thể hiện sang các định dạng dễ hiểu, trực quan như video, hình ảnh (infographic) hay tiếng dân tộc, khiến đồng bào khó tiếp thu và áp dụng.
Ngoài ra, vấn đề rào cản kỹ năng số cũng là một vấn đề lớn khi những người nghèo thường thiếu kỹ năng sàng lọc thông tin trên không gian mạng, dễ trở thành nạn nhân của tin giả hoặc lừa đảo trực tuyến, nhất là nạn lừa đảo việc làm để buôn người.Do đó, công tác truyền thông về giảm nghèo thông tin rất quan trọng và yêu cầu đổi mới mạnh mẽ, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay.
Nhằm có chính sách hỗ trợ toàn diện, nhân văn và bền vững hơn, không để ai bị bỏ lại phía sau, thời gian qua, công tác truyền thông đã tạo được sự lan tỏa mạnh mẽ, chuyển biến từ tư duy hỗ trợ đơn thuần sang khơi dậy ý chí chủ động thoát nghèo. Phong trào "cả nước chung tay vì người nghèo - không để ai bị bỏ lại phía sau" được triển khai đồng bộ trên đa nền tảng, từ báo chí chính thống đến mạng xã hội, tạo nên hiệu ứng sâu rộng trong cộng đồng.
Điểm sáng nổi bật là sự chuyển dịch mô hình kinh tế khi nhiều hợp tác xã đã đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử, giải quyết bài toán tiêu thụ và tạo việc làm ổn định cho bà con tại địa phương. Song song đó, Tiểu dự án "giảm nghèo về thông tin" được một số địa phương cụ thể hóa qua việc phát hành hệ thống ấn phẩm, cẩm nang điện tử về cơ chế chính sách giai đoạn 2021 - 2025.
Với nhiều hình thức đa dạng, dễ tiếp cận, dễ hiểu, hình thức truyền thông gắn với công nghệ số sẽ thu hút người dân tham gia. Đặc biệt, hình thức tặng điện thoại thông minh cho người nghèo cũng được xã hội hóa với nhiều doanh nghiệp tham gia nhằm cung cấp “phương tiện thông tin” để bà con vùng lõi nghèo được mở mang tri thức và vận dụng những kinh nghiệm hay vào thực tế sản xuất.
