Thiếu kết nối
Quy hoạch không gian ngầm đô thị trung tâm Hà Nội là vấn đề được đặt ra. Đây cũng là lần đầu tiên ở đô thị Việt Nam đưa ra việc nghiên cứu không gian ngầm một cách tổng thể. Có thể nói, hiệu quả khai thác không gian ngầm sẽ rất cao, bởi các chỉ tiêu sử dụng đất của khu vực nội đô đang quá thiếu thốn. Việc khai thác không gian ngầm phục vụ cho đô thị sẽ giúp tăng chỉ tiêu sử dụng đất.
Ở Hà Nội đã có nhiều công trình khai thác không gian ngầm với quy mô lớn. Điển hình như các dự án của Vingroup như Times City, Royal City… đã khai thác một cách rất hiệu quả không gian ngầm. Đặc biệt, hệ thống Metro tại Hà Nội, TP HCM đã được triển khai, là tiền đề quan trọng để phát triển mạng lưới không gian ngầm phục vụ cho sinh hoạt của con người.
Bên cạnh đó không gian ngầm còn có các lợi ích: tiết kiệm năng lượng; nâng cao hiệu quả sử dụng mặt đất, giải quyết được vấn đề mật độ tập trung quá cao tại các khu trung tâm; nâng cao năng lực cơ sở hạ tầng, thực hiện phân lớp giao thông dễ dàng; giữ gìn cảnh quan lịch sử văn hóa cho đô thị; tăng diện tích các khu vực xanh, giảm thiểu ô nhiễm môi trường và cải thiện sinh thái đô thị.
Nhưng cái yếu hiện nay trong sử dụng không gian ngầm đó là việc khai thác mới chỉ dừng lại ở mức độc lập của từng công trình, từng dự án mà chưa có sự kết nối không gian ngầm của các công trình với nhau và kết nối với không gian công cộng để người dân có thể di chuyển dưới lòng đất, đi đến nhiều nơi, giúp giảm áp lực giao thông trên mặt đất.
Theo KTS Nguyễn Tuấn Hải – Viện Kiến trúc Quốc gia (Bộ Xây dựng): Khai thác không gian ngầm cho phát triển và chỉnh trang đô thị là xu hướng tất yếu của phát triển đô thị hiện đại như một phương cách tận dụng tài nguyên và hướng tới phát triển bền vững. Tuy nhiên, hầu hết các công trình đã có và các dự án ngầm đang, sắp triển khai đều mang tính cục bộ, khai thác chỉ cho một mục đích chứ chưa có sự liên kết một cách tổng thể cho cả vùng, cả thành phố. Ngay bản quy hoạch thành phố Hà Nội 2020 một số đồ án quy hoạch đô thị cũng chưa đề cập rõ nội dung quy hoạch không gian ngầm.
Tình hình ngành nào biết ngành nấy, các dự án thiếu kết nối cả về không gian lẫn chức năng vừa qua dẫn đến tình trạng công trình không phát huy tác dụng, thậm chí còn gây tâm lý ác cảm với người dân về dạng không gian mới mẻ rất hữu ích này, như việc xây dựng các hầm qua đường thời gian qua có lượng khách bộ hành sử dụng rất thấp, trong khi chủ nhân những ngôi nhà mặt tiền bị lối xuống hầm che khuất rất bức xúc…
Sâu xa hơn nữa, việc xây dựng không gian ngầm đơn lẻ thiếu tầm nhìn dài hạn, dẫn đến nguy cơ tài nguyên đất ngầm bị sử dụng lãng phí là không thể cứu vãn.
