Tăng nguy cơ ung thư vú vì ảnh hưởng khói thuốc lá
Ung thư vú là căn bệnh ung thư phổ biến nhất ở phụ nữ, cướp đi sinh mạng của hàng trăm nghìn người mỗi năm. Bên cạnh yếu tố di truyền, tuổi tác hay nội tiết, các chuyên gia cảnh báo hút thuốc lá và khói thuốc thụ động đang trở thành yếu tố nguy cơ đáng lo ngại góp phần làm gia tăng tỷ lệ mắc bệnh, đặc biệt ở phụ nữ trẻ.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), năm 2020 có hơn 2,3 triệu phụ nữ trên toàn cầu được chẩn đoán ung thư vú, với khoảng 685.000 ca tử vong. Cùng thời điểm, hơn 1,3 tỷ người đang sử dụng thuốc lá, trong đó 80% sống tại các quốc gia có thu nhập trung bình và thấp.
Tại Việt Nam, số người hút thuốc – bao gồm cả hút thuốc thụ động – vẫn ở mức cao, đặc biệt trong môi trường gia đình và nơi làm việc, khiến phụ nữ dễ tiếp xúc với khói thuốc độc hại ngay cả khi họ không hút.
BSCKII. Đỗ Thanh Huy Hoàng – Khoa Ngoại Vú, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, cho biết: “Dù thuốc lá không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ung thư vú, nhưng các nghiên cứu đã chỉ ra mối liên quan rõ ràng giữa hút thuốc và nguy cơ mắc bệnh cao hơn, đặc biệt ở những phụ nữ bắt đầu hút từ tuổi thiếu niên hoặc hút thuốc kéo dài trên 10 năm.”
Một nghiên cứu năm 2017 cho thấy, phụ nữ hút thuốc có nguy cơ mắc ung thư vú cao hơn 14% so với người chưa bao giờ hút. Nếu bắt đầu hút trước 17 tuổi, nguy cơ tăng 24%; hút trên 10 năm, nguy cơ tăng hơn 20%. Đặc biệt, những người có tiền sử gia đình mắc ung thư vú và vẫn hút thuốc ở độ tuổi 20 có thể tăng nguy cơ tới 56% – một con số đáng báo động.
Không chỉ người hút chủ động, khói thuốc thụ động cũng gây hậu quả tương tự. Khói thuốc chứa hơn 7.000 hóa chất, trong đó khoảng 70 chất có thể gây ung thư. Một nghiên cứu tại Trung Quốc năm 2015 chỉ ra rằng, phụ nữ sau mãn kinh thường xuyên hít khói thuốc có nguy cơ mắc ung thư vú cao hơn rõ rệt. Những người sống trong môi trường có khói thuốc – như nhà có chồng hoặc người thân hút thuốc – có khả năng bị ảnh hưởng tương tự như người hút chủ động.
Cơ chế gây hại của thuốc lá được lý giải là do các hợp chất độc hại trong khói thuốc làm tổn thương DNA, kích thích sự phát triển tế bào bất thường và ảnh hưởng đến nội tiết tố estrogen – yếu tố trực tiếp liên quan đến sự hình thành khối u ở tuyến vú. Hút thuốc trong thời gian dài còn khiến cơ thể suy giảm khả năng miễn dịch, làm giảm hiệu quả của quá trình điều trị ở bệnh nhân ung thư.
Nhiều nghiên cứu y học cho thấy, hút thuốc trong quá trình điều trị ung thư vú làm tăng tỷ lệ biến chứng sau phẫu thuật, gây khó lành vết thương, giảm hiệu quả xạ trị và tăng nguy cơ tái phát. Một khảo sát năm 2020 cho thấy, những phụ nữ hút thuốc trong quá trình xạ trị có tỷ lệ sống sau hai năm thấp hơn đáng kể so với người không hút.
Đáng lo hơn, thuốc lá điện tử – tưởng chừng “an toàn” hơn – cũng chứa nicotine, kim loại nặng và nhiều hóa chất có thể làm tổn thương mô tế bào. Dù chưa có đủ bằng chứng khẳng định mối liên hệ trực tiếp giữa thuốc lá điện tử và ung thư vú, song các chuyên gia cảnh báo nguy cơ hoàn toàn có thể xảy ra, nhất là khi loại sản phẩm này đang ngày càng phổ biến trong giới trẻ.
Theo BS Hoàng, phụ nữ có thể giảm đáng kể nguy cơ ung thư vú bằng cách tránh hút thuốc và tránh hít khói thuốc thụ động. Việc bỏ thuốc lá sớm giúp cải thiện sức khỏe tim mạch, tăng khả năng phục hồi miễn dịch và giảm nguy cơ ung thư nói chung. Ngoài ra, duy trì lối sống lành mạnh, tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, giữ cân nặng hợp lý, hạn chế rượu bia, và tầm soát ung thư vú định kỳ là những biện pháp bảo vệ hữu hiệu nhất.
Phụ nữ từ 40 tuổi trở lên nên thực hiện chụp nhũ ảnh (mammography) hàng năm để phát hiện sớm tổn thương bất thường. Với những người có yếu tố nguy cơ cao – chẳng hạn có người thân mắc ung thư vú, tiền sử hút thuốc hoặc sử dụng hormone kéo dài – cần tầm soát sớm hơn, kết hợp siêu âm tuyến vú định kỳ.
“Không có ngưỡng hút thuốc nào là an toàn. Mỗi điếu thuốc là một lần chúng ta tăng thêm nguy cơ đối mặt với ung thư, không chỉ ở phổi mà cả ở tuyến vú – nơi tưởng chừng ít liên quan nhất,” – BSCKII Đỗ Thanh Huy Hoàng nhấn mạnh.
