Siết “vòng bảo vệ” an toàn thực phẩm dịp Tết

Ngăn chặn “từ sớm, từ xa”

Chỉ trong hơn một tháng trở lại đây, TPHCM đã ghi nhận nhiều sự cố liên quan đến mất ATTP. Đáng chú ý nhất là vụ nghi ngộ độc sau khi ăn bánh mì khiến hơn 300 người phải nhập viện, trong đó có nhiều ca diễn biến nặng về sức khoẻ.

Điều đáng nói, các cơ sở kinh doanh để xảy ra vi phạm về ATTP, không chỉ có hành vi mua, chế biến nguyên liệu không hóa đơn chứng từ, mà còn hoạt động chi nhánh “chui” chưa đăng ký. Cơ quan chức năng vào cuộc, xác định từ các nguyên liệu đầu vào pate, bơ, gà, dưa chua… đều được chế biến thủ công, bảo quản thiếu chuẩn, tiềm ẩn rủi ro vi sinh rất cao vào dịp cận Tết.

Trong 2 tháng cuối năm, Sở ATTP TPHCM thành lập Đoàn điều tra ngộ độc thực phẩm, phối hợp cùng Sở Y tế và UBND cấp phường, xã tiến hành kiểm tra. Trong vụ ngộ độc bánh mì, đoàn đã vào cuộc xác minh nguyên nhân, xử lý theo đúng quy định pháp luật. Kết quả điều tra ban đầu xác định, chuỗi cơ sở bánh mì cóc Cô Bích tại cả hai chi nhánh trên đường Nguyễn Thái Sơn và Lê Quang Định (phường Hạnh Thông, TPHCM) là ngộ độc thực phẩm, hiện là căn cứ xử lý nghiêm cơ sở này.

Chưa hết, theo ghi nhận của ngành chức năng, nhiều sự cố ATTP tại các bếp ăn tập thể, cơ sở chế biến nhỏ lẻ, hàng ăn đường phố cũng được phơi bày, cho thấy, nỗi lo tiềm ẩn về thực phẩm phục vụ dịp Tết. Riêng Sở ATTP thành phố đã ban hành công văn (số 2474) yêu cầu 168 phường, xã, đặc khu tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm, báo cáo nhanh khi phát hiện dấu hiệu ngộ độc thực phẩm tại từng địa phương, cơ sở kinh doanh đóng chân trên các địa bàn.

Theo bà Phạm Khánh Phong Lan - Giám đốc Sở ATTP TPHCM, càng gần Tết, nhu cầu thực phẩm tăng đột biến trong khi việc sản xuất, chế biến nhỏ lẻ nở rộ khiến nguy cơ mất an toàn thực phẩm rất lớn. Dư luận nhìn nhiều vào vi phạm nhưng ít thấy nỗ lực xây dựng chuỗi sạch phía sau.

Thực tế, TPHCM phụ thuộc lớn vào nguồn cung từ các tỉnh, thành. Để kiểm soát chuỗi “từ trang trại đến bàn ăn”, TPHCM đã ký kết phối hợp với 6 tỉnh, chứng nhận 355 trang trại đạt chuẩn chuỗi an toàn, lấy 12.121 mẫu nông sản kiểm nghiệm và ghi nhận gần 98% đạt chuẩn. Đây là nền tảng tốt, nhưng theo nhiều địa phương, liên kết vẫn lỏng lẻo, thiếu đầu tư vào xúc tiến thương mại, ứng dụng truy xuất nguồn gốc chưa mạnh. Nhìn từ những vụ vi phạm ATTP tập trung vào cuối năm nay, vấn đề đặt ra là không phải chỉ siết xử phạt, mà còn phải đảm bảo nguồn cung sạch để người dân có lựa chọn.

Quyết liệt triển khai “3 lớp bảo vệ”

Trong bối cảnh nhu cầu thực phẩm Tết tăng mạnh, Sở ATTP TPHCM kích hoạt nhiều biện pháp đặc biệt. Trước tiên là tăng kiểm tra định kỳ và đột xuất, nhất là tại các chợ đầu mối, bếp ăn tập thể, trường học, khu công nghiệp, bệnh viện và các cơ sở kinh doanh mùa vụ.

Thứ hai, Sở ATTP thành phố phối hợp với các Sở Công thương, Quản lý Thị trường và Công an TPHCM để xử lý hành vi buôn bán hàng lậu, nguyên liệu không truy xuất được nguồn gốc, thực phẩm chế biến kém điều kiện vệ sinh. Các vụ nghi ngộ độc đều có đoàn điều tra chuyên môn hóa, theo quy chế của Bộ Y tế nhằm xác định nguyên nhân, tránh bỏ lọt vi phạm.

Ở tuyến cơ sở được yêu cầu lập kế hoạch kiểm tra thường xuyên và đột xuất, tuyên truyền người kinh doanh và hướng dẫn người dân chọn lựa thực phẩm an toàn. Việc tập huấn kiến thức an toàn thực phẩm đang được triển khai hàng loạt tại bếp ăn tập thể doanh nghiệp, trường học và bếp ăn từ thiện – nơi nguy cơ cao nhưng nhiều nơi còn chủ quan.

Trong khi đó, quản lý chuỗi sạch được coi là lớp bảo vệ chủ động. Cụ thể, TPHCM sẽ duy trì hợp tác liên tỉnh, mở rộng vùng nguyên liệu, cấp chứng nhận chuỗi an toàn cho trang trại, tăng kiểm nghiệm mẫu tại vùng sản xuất. Các địa phương cũng được hướng dẫn liên thông dữ liệu truy xuất nguồn gốc, dự kiến tích hợp với hệ thống quốc gia.

Một điểm mới trong chuỗi giải pháp của TPHCM là bổ sung nhiệm vụ xử lý ATTP vào Trạm y tế phường xã, giúp lực lượng y tế cơ sở không chỉ giám sát dịch bệnh, mà còn tham gia quản lý rủi ro ATTP theo địa bàn.

Tuy nhiên, theo đại diện Sở ATTP thành phố, không cơ quan nào có thể làm một mình. Việc bảo đảm thực phẩm sạch cần cả vai trò của doanh nghiệp trong đầu tư chuỗi, người tiêu dùng trong giám sát, báo cáo và sự chủ động của chính quyền. Bởi, dù chuỗi an toàn đang tăng, vi phạm nhỏ lẻ, chế biến thủ công và bán rong vẫn là nguy cơ lớn đối với an toàn thực phẩm đô thị.

Theo bà Phạm Khánh Phong Lan, trước Tết Nguyên đán, Sở ATTP thành phố sẽ kiểm tra chặt theo kế hoạch và đột xuất, nhưng nếu cộng đồng không cùng giám sát thì nguy cơ mất ATTP  vẫn luôn rình rập.

Đến thời điểm này, kết quả kiểm nghiệm mẫu đầu vào đạt gần 98% là tín hiệu tích cực, nhưng TPHCM được khuyến nghị phải song hành hai nhiệm vụ: vừa xử lý thông tin nóng về vi phạm, vừa củng cố nền tảng chuỗi thực phẩm sạch – điều ít được chú ý nhưng quyết định an toàn lâu dài. Sau cùng, khi cơ quan quản lý siết chặt – doanh nghiệp làm thật – người dân giám sát chủ động, Tết sẽ không chỉ là mùa tiêu dùng cao điểm, mà là mùa ATTP thực sự, đúng tinh thần bảo vệ sức khoẻ cho hàng triệu người dân thành phố.