Phú Xuyên (Hà Nội): Phát triển làng nghề gắn với phát triển du lịch và bảo tồn văn hóa

Không có hộ nghèo, số hộ khá, giàu tăng cao

Xã Phú Xuyên có diện tích tự nhiên là 6.020 ha, trong đó diện tích đất nông nghiệp 3.003,25 ha; quy mô dân số 96.635 người; xã có 09 tiểu khu và 37 thôn. Tính đến tháng 9/2025, trên địa bàn xã có 683 doanh nghiệp(DN) đang hoạt động;17 hợp tác xã nông nghiệp, 03 quỹ tín dụng nhân dân; Hơn 3.750 hộ sản xuất, kinh doanh cá thể đăng ký theo quy định. Theo đánh giá hoạt động sản xuất, kinh doanh trên địa bàn cơ bản ổn định; nhiều lĩnh vực phục hồi tốt như thương mại điện tử, tiểu thủ công nghiệp, mộc dân dụng, vật liệu xây dựng, dịch vụ vận tải, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế địa phương.

Về phát triển làng nghề trên địa bàn xã hiện nay có 11/46 thôn, làng được công nhận là làng nghề, làng nghề truyền thống. Trong 11 làng nghề được công nhận có 05 làng nghề truyền thống (Mộc dân dụng thôn Chanh Thôn, mộc mỹ nghệ Phúc Trạch, mộc mỹ nghệ An Định, Dệt lưới chã thôn Văn Lãng, sản xuất lưới cước Trần Phú).

Chủ tịch UBND xã Phú Xuyên Bùi Công Thản cho biết, toàn xã có hàng nghìn cơ sở kinh doanh và hàng trăm DN hoạt động tại các làng nghề truyền thống, trong đó có làng nghề nổi tiếng, như: Mộc cao cấp Vạn Điểm, mộc mỹ nghệ An Định,cước lưới Trần Phú…

Cũng theo Chủ tịch Bùi Công Thản, những năm qua, làng nghề của xã đã thu hút trên 10.000 lao động tại chỗ. Con số này bao gồm hơn 2.000 gia đình và hàng chục công ty, doanh nghiệp chuyên sản xuất sản phẩm làng nghề, đồng thời còn thu hút hàng nghìn lao động ngoài xã. Đây chính là điều kiện giúp cho xã Phú Xuyên đến nay không còn hộ nghèo, số hộ khá, giàu tăng cao.Đáng chú ý, khoảng 5 năm gần đây, số lượng người làm nghề đã có sự biến động lớn, người dân trong xã chuyển sang làm nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống tăng dần. Điều này cho thấy sức hút và vai trò quan trọng của nghề thủ công trong đời sống kinh tế của xã Phú Xuyên đã có bước chuyển mình.

Trong đó có nghề mộc cao cấp Vạn Điểm, mộc mỹ nghệ An Định và Phúc Trạch, mộc dân dụng Chanh Thôn. Cùng với đó còn có nghề cước lưới Trần Phú, dệt lưới chã Văn Lãng. Đây là các làng nghề đặc trưng nổi tiếng chiếm 85% cơ cấu ngành nghề và giải quyết việc làm cho lao động, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương, đặc biệt hơn cả phải kể đến làng nghề mộc cao cấp Vạn Điểm.

Xây dựng làng nghề Vạn Điểm thành điểm du lịch làng nghề tiêu biểu

Đây là định hướng được UBND xã Phú Xuyên đặt ra trong chiến lược phát triển làng nghề truyền thống gắn với bảo tồn và phát triển. 

Vạn Điểm được biết đến là ngôi làng lớn nhất và nằm ở vị trí trung tâm của xã. Đây là ngôi làng cổ có niên đại từ thời các vua Hùng, giàu truyền thống lịch sử. Nghề mộc truyền thống của làng Vạn Điểm đã có từ lâu đời, người dân đã không còn nhớ nghề mộc xuất hiện tại Vạn Điểm từ bao giờ, qua bao thăng trầm của đất nước nhưng dân làng vẫn gìn giữ được nghề truyền thống của tổ tiên để lại. Khoảng hơn 40 năm trước, khởi đầu chỉ có vài xưởng sản xuất nhỏ lẻ ở làng Vạn Điểm, chủ yếu sửa chữa bàn ghế hỏng, tạo ra các sản phẩm theo mẫu có sẵn, sau lan ra khắp cả xã và các vùng lân cận. Đến đầu những năm 1990, Làng nghề Mộc Vạn Điểm chuyển sang sản xuất các sản phẩm đồ gỗ mỹ nghệ cao cấp. Năm 2001 làng Vạn Điểm đã được UBND tỉnh Hà Tây (cũ) nay là Hà Nội cấp bằng công nhận Làng nghề Mộc cao cấp.

Nhắc đến nghề mộc ở Vạn Điểm không thể không nhắc đến một trong những người mở xưởng đầu tiên ở làng, đó là ông Nguyễn Văn Thọ (SN 1944), chủ DN tư nhân Đức Tín. Xuất phát từ nghề buôn bán đồ cổ và sửa chữa đồ cũ (chủ yếu là giường, tủ và đồ thờ cúng bằng gỗ), ông đã đưa nghề mộc về làng Vạn Điểm, tạo dựng lên một làng nghề.  

Năm 1992, ông đứng ra thành lập DN chuyên sản xuất đồ gỗ cao cấp xuất khẩu. Lúc đầu, với số vốn ít ỏi là 65 triệu đồng, DN của ông chỉ có một nhóm thợ, chủ yếu là người thân, họ hàng và bà con hàng xóm. Nhưng chỉ vài năm sau, do biết tìm tòi, sáng tạo nhiều mẫu mã, đầu tư máy móc thiết bị phù hợp, đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng nên quy mô doanh nghiệp của ông ngày càng mạnh hơn. 

Hàng hoá được bán khắp các tỉnh, thành trong cả nước. Từ năm 1995 đến nay, Doanh nghiệp Đức Tín đã tham gia xuất khẩu đồ gỗ đi các nước như: Trung Quốc, Thái Lan, Campuchia, Tiệp Khắc, Hungari, Hàn Quốc... 

Không chỉ là người khởi đầu, ông Thọ còn dành nhiều tâm huyết cho việc tạo dựng và phát triển làng nghề. Là chủ DN nhưng ông luôn hết mình tham gia các công tác xã hội. Ông từng là Chủ tịch hiệp hội làng nghề Vạn Điểm, Phó chủ tịch hiệp hội sản xuất kinh doanh thủ công mỹ nghệ của tỉnh Hà Tây (cũ) và là phó chủ tịch Hiệp hội làng nghề Việt Nam. Từ điểm khởi đầu là một vài xưởng sản xuất của những người thân trong gia đình ông Thọ, đến nay nghề mộc ở Vạn Điểm đã lan ra khắp xã và các vùng lân cận. 

Theo Chủ tịch Bùi Công Thản, đến nay Làng nghề Mộc Vạn Điểm có 98% hộ gia đình tham gia sản xuất đồ gỗ cao cấp, trên 20 DN, 800 cơ sở sản xuất, quy mô ngày càng được mở rộng, phải huy động hàng nghìn lao động vệ tinh từ các nơi khác đến làm việc tại địa phương. Sản phẩm của Làng nghề rất đa dạng, từ bàn ghế chạm khắc, khảm trai đến những bộ đồ thờ sơn son thiếp vàng tinh xảo… được sản xuất công phu qua những đôi bàn tay của các nghệ nhân làng nghề, đã khắc họa được tâm hồn sản phẩm qua từng nét chế tác tỉ mỉ, công phu, được người tiêu dùng đánh giá rất cao.

Với ý nghĩa đó Chủ tịch Bùi Công Thản cho biết, thời gian tới Đảng ủy, UBND xã xây dựng thôn Vạn Điểm thành điểm du lịch làng nghề tiêu biểu của Thủ đô Hà Nội, kết hợp sản xuất, kinh doanh đồ gỗ với trải nghiệm văn hóa, du lịch, góp phần phát triển kinh tế xã hội của xã, nâng cao thu nhập cho người dân, bảo tồn nghề truyền thống. Gắn kết làng nghề với chuỗi du lịch làng nghề - văn hóa - tâm linh - sinh thái trên địa bàn xã Phú Xuyên và Thủ đô Hà Nội.​