Phát hiện kỳ lạ dưới đáy biển Nam Cực
Một nghiên cứu vừa công bố trên tạp chí Frontiers đã hé lộ phát hiện đáng kinh ngạc về những hoa văn hình học do cá tạo ra dưới đáy biển Weddell, ngoài khơi Nam Cực, kết quả được rút ra từ chuyến thám hiểm Biển Weddell năm 2019.
Cách đây 6 năm, khu vực này còn nằm dưới lớp băng dày hàng trăm mét cho đến khi tảng băng khổng lồ A68, rộng hơn 5.800 km2, tương đương bang Delaware (Mỹ), tách khỏi thềm băng Larsen C vào năm 2017. Sự kiện đó mở ra cơ hội hiếm có để khám phá vùng đáy biển chưa từng được tiếp cận. Nhằm tận dụng thời điểm đặc biệt này, nhóm nghiên cứu quốc tế đã khởi động Chuyến thám hiểm Biển Weddell năm 2019, với 2 mục tiêu: tìm xác tàu HMS Endurance của nhà thám hiểm Ernest Shackleton, con tàu bị mắc kẹt và nghiền nát bởi băng vào năm 1915 và nghiên cứu hệ sinh thái biển sâu quanh khu vực.
Chuyến đi kéo dài 49 ngày, khởi hành tháng 1/2019 trên tàu nghiên cứu SA Agulhas II của Nam Phi. Do băng dày đặc, đoàn không thể tiếp cận vị trí xác tàu. Tuy nhiên, nhờ thiết bị lặn điều khiển từ xa Lassie, họ ghi lại được những cảnh quay hiếm thấy: hàng nghìn tổ cá nhỏ được sắp xếp thành hình tròn, lưỡi liềm, hàng thẳng và oval trải dài đều đặn dưới đáy biển.
Kết quả phân tích sau nhiều năm cho thấy hơn 1.000 tổ thuộc loài cá tuyết vây vàng, một loài cá đặc trưng của vùng nước lạnh sâu Nam Cực. Cá đực xây tổ nhỏ trên nền cát mịn và canh giữ trứng trong khoảng bốn tháng cho đến khi nở. “Đây là loài sinh vật ưa lạnh, sống khỏe trong điều kiện áp suất cao và nhiệt độ cực thấp” - Tiến sĩ Russ Connelly, Đại học Essex (Anh), cho biết.
Các nhà khoa học nhận thấy có 6 kiểu sắp xếp tổ khác nhau, gồm cụm tròn, hàng thẳng, hình lưỡi liềm, oval, chữ U và tổ đơn lẻ. Trong đó, các cụm tổ chiếm hơn 40%, mang lại lợi thế sinh tồn: những con ở trung tâm cụm được bảo vệ tốt hơn khỏi kẻ săn mồi như sao giòn hay giun biển. Các tổ đơn lẻ ở rìa thường thuộc về cá lớn, đủ sức tự vệ.
Nhóm nghiên cứu nhận định, cách sắp xếp này thể hiện “thuyết bầy đàn ích kỷ”, khi cá thể giảm rủi ro bị tấn công bằng cách ẩn mình giữa đồng loại. Khoảng 15% tổ có đá cuội xung quanh, giúp trứng được cung cấp oxy tốt hơn và tránh bị mục trong bùn lạnh.
Phát hiện này được phân tích và công bố mới đây cho thấy hệ sinh thái đáy biển Nam Cực đa dạng và phức tạp hơn nhiều so với suy nghĩ trước đây, đồng thời, củng cố đề xuất thành lập Khu bảo tồn biển Weddell để bảo vệ các loài sinh vật quý hiếm trước tác động ngày càng lớn của biến đổi khí hậu.
