Nghĩ về nghề cao quý nhất

Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng từng nói: “Nghề dạy học là nghề cao quý nhất trong những nghề cao quý”. Trong dịp kỷ niệm ngày Nhà giáo năm nay, Bộ trưởng Bộ Giáo dục - Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cũng đã đặt ra một yêu cầu về việc nhà giáo “cần làm sao cho xứng đáng” với danh xưng nhà giáo. Cũng là một nhà giáo, thầy Nguyễn Kim Sơn chia sẻ: “Đảng và Nhà nước, xã hội, các quý vị phụ huynh, toàn thể người học tôn vinh nhà giáo chúng ta và dành cho chúng ta những tình cảm tốt đẹp, sự quý trọng và yêu thương, sự tri ân và cảm mến. Về phía mình, chúng ta cũng cần làm sao cho xứng đáng.”

Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, lễ kỷ niệm 20/11 năm nay có nhiều nét đặc biệt khi chưa bao giờ ngành giáo dục và đào tạo có được vị thế, được trao truyền sứ mệnh và được quan tâm chăm lo như hiện nay.

Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị xác định “giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, quyết định tương lai dân tộc”. Nhà giáo được coi là động lực để phát triển giáo dục, là nhân tố quyết định chất lượng của giáo dục. Nhiều chính sách mới đã được Đảng và nhà nước ban hành để phát triển đội ngũ nhà giáo. Luật Nhà giáo quy định lương giáo viên được xếp cao nhất trong thang bảng lương hành chính sự nghiệp công lập. Nghị quyết 71 xác định mức phụ cấp tối thiểu cho giáo viên là 70%, nhân viên trường học là 30%, giáo viên vùng khó khăn là 100%.

Điều này, đã được thầy Nguyễn Kim Sơn cho rằng đó là niềm vui to lớn, là sự động viên khích lệ những người làm công tác giáo dục. Cũng như năm nay là lần đầu tiên nghề dạy học được thể chế hóa bằng Luật Nhà giáo.

Đạo lý tôn sư trọng đạo từ ngàn đời, nhưng với việc ra đời Luật Nhà giáo, không chỉ là văn hóa, phong tục dân tộc mà còn có hàng lang pháp lý mà Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn gọi là “tạo nên sự chính thống, bền vững và quang minh cho nghề nghiệp nhà giáo. Đây là vinh dự là điều kiện pháp lý để nhà giáo phát huy vai trò xã hội của mình.”

Nói đến đạo làm thầy thì cũng phải nói đến đạo làm trò. Học sinh và phụ huynh ngày nay làm gì để giữ truyền thống “tôn sư trọng đạo” mà dân gian xưa có câu rất hay rằng: Muốn sang phải bắc cầu kiều/ Muốn con hay chữ phải yêu lấy thầy. Đó là đạo lí mà câu ca dao nhắc nhở các bậc phụ huynh cần biết ứng xử trọng thị với người dạy dỗ con mình. Nói cho cùng, đó là lòng biết ơn.

Nhưng ngày nay cả xã hội dường như ai cũng nghĩ mình có quyền được can thiệp vào chốn học đường. Không ít hội cha mẹ học sinh còn bàn bạc để yêu cầu nhà trường phải thay cô giáo nọ cô giáo kia vì con họ phản ánh cô dạy không hay. Nhà trường sợ phụ huynh dắt con đi trường khác đành bỏ giáo viên của mình nghe theo ý kiến phụ huynh dù biết cô giáo kia không có lỗi, dù biết lỗi có khi là tại trò lười ham chơi không chịu học. Hễ mà có chuyện gì được phản ánh trên mạng xã hội thì cô giáo bị kỷ luật đầu tiên dù nhà trường biết rằng nhiều đứa trẻ cậy thế gia đình, nhiều gia đình nghĩ là bỏ tiền ra thì muốn yêu sách giáo dục thế nào cũng được...

Thầy giữ đạo làm thầy nhưng trò cũng phải giữ đạo làm trò, đạo ấy bắt đầu từ mỗi gia đình với thái độ của người lớn về thầy cô, trường lớp. Không có trẻ con nào giữ được đạo làm trò nếu cha mẹ ngày ngày coi thường thầy cô của con.

Có nhiều tấm gương những người thầy thời nay xứng đáng được nhân lên. Từ bậc mầm non đến đại học, từ nơi phố thị phồn hoa tới vùng biên giới và hải đảo xa xôi. Theo chúng tôi, những nhà giáo chân chính vẫn đang giữ đạo làm thầy và họ xứng đáng được nhận sự kính trọng từ xã hội. Cái khó nhất của nghề thầy ngày nay là chốn học đường đang chịu tác động ghê gớm từ xã hội. Nhà trường cũng đang phải đối mặt với nhiều vấn đề có thể làm mất đi ý nghĩa trong sáng của chốn học đường, ảnh hưởng đến hình ảnh người thầy.

Chúng ta nói nhiều về sự chăm lo cho các nhà giáo, nhưng vật chất không đồng nghĩa với việc giữ được đạo làm nghề. Cho nên, giữ phẩm hạnh người thầy là việc phải rèn luyện mới có. Giữ gìn đạo lý là việc thật khó.

Chúng ta nói nhiều đến đổi mới giáo dục ngày nay. Điều này không phải là làm mất đi những giá trị, mà là cùng với sự đổi thay của xã hội, thầy cô cũng phải đổi mới tư duy sư phạm, để đến với học sinh bằng phương pháp của thời đại mới. Nhưng cho dù công nghệ có phát triển thế nào thì cũng không có một người “thầy ảo” nào thay thế được những người thầy nhân hậu, khoan dung.