Ngành tôm đối diện nhiều áp lực

Thuế chồng thuế

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep), tính đến ngày 15/11, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ đạt 731 triệu USD, tăng 8% so với cùng kỳ năm trước. Với kết quả này, Mỹ tiếp tục duy trì vị trí thị trường lớn thứ hai của tôm Việt Nam.

Dù vậy, sang năm 2026, xuất khẩu thủy sản vào thị trường này dự báo sẽ đối diện với nhiều rủi ro. Rủi ro lớn nhất mà doanh nghiệp (DN) tôm Việt Nam phải đối diện trong ngắn hạn là kết quả rà soát hành chính POR19 đối với tôm đông lạnh xuất khẩu sang Mỹ. Kết quả sơ bộ do Bộ Thương mại Mỹ công bố cho thấy biên độ thuế chống bán phá giá lên tới 35,29%. Phán quyết cuối cùng dự kiến được đưa ra vào đầu năm 2026 sẽ ảnh hưởng lớn đến hoạt động xuất khẩu trong năm 2026.

Nếu mức thuế sơ bộ không thay đổi, sẽ không chỉ gây áp lực tài chính lớn mà còn ảnh hưởng đến khả năng duy trì thị trường của ngành tôm trong năm tới. Thực tế, việc xuất khẩu tôm giảm mạnh trong tháng 7 và tăng trở lại vào tháng 8 và 9 cho thấy DN đang tranh thủ đẩy hàng trước khi các biện pháp mới được áp dụng.

Chưa hết, tôm Việt Nam còn chịu tác động từ thuế đối ứng mà Chính quyền Tổng thống Mỹ áp dụng trong năm 2025 lên nhiều mặt hàng nhập khẩu từ Việt Nam. Thuế chồng thuế khiến chi phí tuân thủ và giá bán thực tế tăng cao, buộc DN phải điều chỉnh chiến lược xuất khẩu cũng như đàm phán lại với nhà nhập khẩu Mỹ.

“Dù xuất khẩu năm 2025 vẫn tăng nhẹ, dự báo bức tranh quý I/2026 không mấy sáng sủa khi DN đối mặt áp lực lớn từ thuế, chi phí tuân thủ và tình hình sản xuất trong nước nhiều khó khăn. Rủi ro thuế chống bán phá giá là yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất đến triển vọng thị trường” - Vasep nhận định.

Doanh nghiệp chủ động ứng phó

Trong bối cảnh các biện pháp phòng vệ thương mại ngày càng siết chặt, đại diện Vasep cho rằng, việc chủ động chuẩn hóa dữ liệu, minh bạch hồ sơ và nâng cao quản trị tuân thủ được coi là giải pháp thiết yếu giúp DN giảm rủi ro pháp lý, duy trì niềm tin với nhà nhập khẩu và tạo lợi thế cạnh tranh lâu dài. Theo đó, các DN cần chủ động làm việc với nhà nhập khẩu Mỹ để thống nhất quy trình cung cấp dữ liệu, hỗ trợ kiểm tra hồ sơ và xây dựng phương án chia sẻ rủi ro. Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu cũng sẽ giúp DN giảm phụ thuộc vào Mỹ và phân tán rủi ro thuế quan.

“Thị trường Mỹ đang bước vào giai đoạn siết chặt phòng vệ thương mại trên diện rộng, tác động mạnh đến các ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, trong đó có tôm. Giai đoạn 2025-2026, DN sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức. DN cần chuẩn bị tốt hệ thống dữ liệu, kiểm soát rủi ro và minh bạch thông tin sẽ có cơ hội giữ vững thị trường và tận dụng những khoảng trống từ biến động nguồn cung quốc tế” - Vasep khuyến nghị.

Ở góc độ DN, trao đổi với báo chí, ông Hồ Quốc Lực - Chủ tịch HĐQT Công ty CP thực phẩm Sao Ta cho biết, Mỹ là thị trường có dung lượng tiêu thụ tôm lớn nhất thế giới và tôm Việt Nam cũng đã thâm nhập vào toàn bộ hệ thống siêu thị phân phối tại nước này. Ngoài ra, tại Mỹ, tôm Việt vẫn còn lợi thế về sản phẩm chế biến sâu và chưa có đối thủ nào có thể thay thế. Ngoài ra, ông Lực cho rằng động thái áp thuế đối ứng và thuế chống bán phá giá của Mỹ đối với tôm Việt Nam có thể sẽ “nhẹ nhàng” hơn sau khi đánh giá ngành sản xuất trong nước của họ không bị ảnh hưởng quá nhiều bởi tôm nhập khẩu, trong khi nhu cầu trong nước vẫn ở mức cao. Do đó, Mỹ sẽ vẫn là thị trường trọng điểm của ngành tôm trong năm 2026.