Không gây áp lực cho trẻ
Bước vào năm học mới, trẻ không chỉ mang theo sách vở mà còn đối diện với kỳ vọng của gia đình, sự thay đổi nề nếp và áp lực từ môi trường mới. Nếu được đồng hành đúng cách, các em sẽ tự tin, hứng khởi; ngược lại, sự áp đặt dễ biến việc học thành gánh nặng.
Thử thách tâm lý khi năm học mới bắt đầu
ThS.BS Đặng Hải Tú - Khoa Sức khỏe Vị thành niên (Bệnh viện Nhi Trung ương) cho biết: “Khi bước từ giai đoạn nghỉ hè vui chơi thoải mái sang một giai đoạn phải học tập, nỗ lực, nhiều trẻ gặp phải những vấn đề tâm thần như lo âu, sợ hãi, rối loạn giấc ngủ, thay đổi cảm xúc. Đây là giai đoạn rất nhạy cảm, nếu không được chuẩn bị sớm, trẻ dễ rơi vào phản kháng, không hợp tác khi đến trường”.
Biểu hiện của trẻ rất đa dạng: có em khóc, không rời cha mẹ; có em chán ăn, mất ngủ; có em bướng bỉnh, cáu gắt khi bị ép theo nề nếp mới. Học sinh lớn hơn có thể buồn bã, tiếc nuối mùa hè hoặc lo lắng trước áp lực bài vở. Trẻ từng gặp khó khăn trong học tập dễ rơi vào trạng thái bất an, sợ thất bại và làm phụ huynh, thầy cô thất vọng.
Áp lực tăng cao do thay đổi sinh hoạt: trẻ quen thức khuya, dậy muộn và chơi điện tử trong hè. Khi năm học mới bắt đầu, lịch trình thay đổi đột ngột, trẻ phải ngủ đúng giờ, ăn uống đều đặn và học tập căng thẳng, khiến cơ thể và tinh thần mệt mỏi. Nhiều em còn chán ăn hoặc khó thích nghi với bữa bán trú.
Áp lực thành tích cũng là một gánh nặng không nhỏ. Nhiều học sinh lớn hơn mang theo nỗi ám ảnh từ những điểm số chưa như ý ở năm học trước. Các em lo lắng về việc thua kém bạn bè, hoặc sợ sự so sánh, kỳ vọng từ cha mẹ. Điều này không chỉ ảnh hưởng tới tinh thần học tập, mà còn làm giảm sự tự tin, khiến trẻ thu mình, ngại giao tiếp.
Đáng chú ý, các biểu hiện rối loạn cảm xúc ở trẻ không phải lúc nào cũng rõ ràng. Có em trở nên ít nói, trầm lặng hơn; có em hay nổi cáu, chống đối. Nếu cha mẹ và thầy cô không nhận diện kịp thời, những khó khăn tâm lý ban đầu có thể kéo dài, ảnh hưởng nghiêm trọng tới kết quả học tập và sự phát triển nhân cách.
Để trẻ học tập trong niềm vui
Nếu năm học mới là giai đoạn nhạy cảm đối với trẻ thì cha mẹ chính là điểm tựa quan trọng nhất. Hành trang quý giá để con bước vào trường học không phải là cặp sách hay quần áo mới, mà là sự đồng hành, lắng nghe và động viên đúng cách.
ThS.BS Đặng Hải Tú khuyến cáo: “Cha mẹ nên chuẩn bị cho con từ 1 - 2 tuần trước năm học. Điều này giúp trẻ dần hình thành thói quen sinh hoạt mới, không bị sốc khi phải thay đổi đột ngột”. Cụ thể, chuyên gia cho rằng, phụ huynh có thể cho con ngủ sớm, dậy sớm, tập thể dục buổi sáng, hạn chế thiết bị điện tử, tập ăn uống đúng giờ. Việc tham gia cùng con trong các hoạt động như mua sắm đồ dùng học tập, tham quan trường lớp cũng là cách hiệu quả để khơi gợi sự háo hức.
Với trẻ nhỏ, đặc biệt lớp 1, cha mẹ nên cho làm quen trước với thầy cô, bạn bè và phòng học, giúp trẻ bớt lo lắng khi bước vào môi trường mới. Với học sinh lớn hơn, chia sẻ kỷ niệm và thành tích đáng tự hào sẽ củng cố sự tự tin; với trải nghiệm chưa tích cực, cha mẹ nên khuyến khích con chia sẻ để cùng tìm giải pháp, thay vì chỉ trích hay tạo thêm áp lực.
“Động viên nỗ lực quan trọng hơn thành tích. Một lời khen ngợi đúng lúc, một sự khích lệ khi con cố gắng sẽ có giá trị lâu dài hơn một điểm số cao. Việc đồng hành và hỗ trợ không chỉ giúp trẻ giảm áp lực, mà còn hình thành tư duy tích cực, coi học tập là hành trình khám phá chứ không phải cuộc đua khốc liệt” – BS Tú nhấn mạnh.
Song song với gia đình, nhà trường cũng cần tạo môi trường thân thiện, khuyến khích học sinh chia sẻ, tránh áp đặt quá mức về điểm số. Thầy cô với vai trò là người hướng dẫn, cần phát hiện sớm những dấu hiệu bất ổn tâm lý để phối hợp cùng phụ huynh hỗ trợ trẻ.
