Hút thuốc lá gần 30 năm, người đàn ông suýt đột quỵ
Gần đây xuất hiện những cơn đau đầu âm ỉ, ông N.V.Đ (63 tuổi, Hà Nội) đến khám tại Phòng khám Đa khoa Medlatec Thanh Xuân và bất ngờ phát hiện bị hẹp nặng động mạch cảnh do xơ vữa – tình trạng có thể gây đột quỵ và tử vong nếu không được can thiệp kịp thời.
Theo bác sĩ, ông Đ. có tiền sử hút thuốc lá gần 30 năm, trung bình 18–20 bao mỗi tháng – một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây xơ vữa động mạch và bệnh tim mạch. Dù không có tiền sử gia đình mắc bệnh tim, ông vẫn đến khám do xuất hiện các cơn đau đầu âm ỉ kéo dài, không kèm chóng mặt, buồn nôn hay yếu tay chân.
Kết quả kiểm tra cho thấy huyết áp 140/85 mmHg, xét nghiệm máu có rối loạn lipid (cholesterol xấu tăng cao, cholesterol tốt giảm). Siêu âm và chụp cắt lớp mạch máu não phát hiện hẹp nặng 90% gốc động mạch cảnh trong bên phải, lóc tách nhỏ động mạch cảnh trong bên trái và nhiều mảng xơ vữa lan tỏa ở các vị trí khác. Ngoài ra, chụp CT mạch vành còn ghi nhận tổn thương xơ vữa vôi hóa nhẹ, gây hẹp 30–40% các nhánh động mạch vành.
Bác sĩ chẩn đoán ông Đ. mắc bệnh động mạch cảnh do xơ vữa nặng, bệnh động mạch vành mạn tính và rối loạn mỡ máu. Nếu không phát hiện sớm, tình trạng này có thể dẫn đến đột quỵ thiếu máu não – nguyên nhân gây tử vong và tàn phế hàng đầu hiện nay.
Theo BSCKII. Trần Hải Nam – chuyên khoa Tim mạch, Phòng khám Đa khoa Medlatec Thanh Xuân, hẹp động mạch cảnh do xơ vữa là nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ.
“Bệnh làm giảm lưu lượng máu lên não, tăng nguy cơ tắc mạch, gây tổn thương não vĩnh viễn, liệt nửa người hoặc tử vong. Do đó, tầm soát mạch cảnh định kỳ, đặc biệt ở người hút thuốc lâu năm, là chìa khóa quan trọng để phòng bệnh" - chuyên gia nhấn mạnh
Bệnh động mạch cảnh do xơ vữa là tình trạng tích tụ mảng bám trong lòng mạch, khiến mạch bị hẹp hoặc tắc nghẽn. Tỷ lệ mắc bệnh tăng theo tuổi, đặc biệt ở người hút thuốc, rối loạn mỡ máu hoặc tăng huyết áp. Nghiên cứu cho thấy người hút thuốc có nguy cơ đột quỵ cao gấp 2–4 lần người không hút. Trong số các bệnh nhân đột quỵ lần đầu, khoảng 60% có hẹp động mạch cảnh trên 60%.
Một số triệu chứng cảnh báo sớm mà người dân không nên chủ quan gồm: yếu hoặc tê nửa người, nói khó, mờ mắt thoáng qua, mất thăng bằng, hoặc đau đầu dữ dội bất thường. Các cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) – dù chỉ kéo dài vài phút đến vài giờ rồi tự hồi phục – chính là “hồi chuông cảnh báo” của một cơn đột quỵ thực sự trong tương lai gần.
“Trường hợp của ông Đ. là minh chứng điển hình cho tác hại âm thầm của thuốc lá. Sau gần 30 năm hút thuốc – tương đương hơn 6.000 bao – bệnh nhân đã bị hẹp tới 90% động mạch cảnh. Chỉ cần thêm một biến cố nhỏ, nguy cơ đột quỵ sẽ rất cao,” - BS Trần Hải Nam cho biết.
Các chuyên gia khuyến cáo, việc bỏ thuốc lá, kiểm soát mỡ máu, huyết áp và thói quen sinh hoạt là biện pháp quan trọng nhất để bảo vệ hệ mạch máu não và phòng ngừa đột quỵ. Người có tiền sử hút thuốc hoặc có yếu tố nguy cơ tim mạch nên khám định kỳ, tầm soát động mạch cảnh ít nhất mỗi năm một lần để phát hiện sớm bệnh lý xơ vữa.
