Giải bài toán vốn cho ESG
Phát triển xanh theo chuẩn ESG (môi trường, xã hội, quản trị) đang trở thành “tấm vé thông hành” để doanh nghiệp (DN) Việt tiếp cận các thị trường khó tính. Tuy nhiên, rào cản lớn nhất với khối doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) hiện nay chính là vốn.
Doanh nghiệp khát vốn xanh cho ESG
Thực hành ESG không còn là xu hướng, mà trở thành yêu cầu bắt buộc khi muốn tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Các thị trường lớn như Châu Âu, Mỹ hay Nhật Bản đều đặt ra hàng loạt tiêu chuẩn khắt khe về môi trường, lao động, truy xuất nguồn gốc và quản trị minh bạch. Không đáp ứng, DN sẽ khó duy trì đơn hàng xuất khẩu, thậm chí bị loại khỏi “cuộc chơi”.
Thế nhưng, để thực hiện ESG, DN buộc phải đầu tư mạnh mẽ vào đổi mới công nghệ, máy móc tiết kiệm năng lượng, bao bì thân thiện môi trường, chuỗi cung ứng xanh và hệ thống quản trị dài hạn. Đây là khoản chi phí vượt xa khả năng vốn tự có của đa phần DN vừa và nhỏ. Trong khi đó, kênh tín dụng ngân hàng truyền thống vẫn hạn chế vì điều kiện vay khắt khe, hạn mức chưa đủ lớn, lãi suất chưa thực sự ưu đãi cho các dự án bền vững.
Nói về nguồn vốn cho ESG, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam thông tin, từ năm 2017 đến nay, tín dụng xanh và trái phiếu xanh đã tăng trưởng bình quân trên 20% mỗi năm, cao hơn nhiều so với tín dụng chung của nền kinh tế. Tuy nhiên, đến 30/6/2025, dư nợ tín dụng xanh mới đạt 736 nghìn tỷ đồng, chiếm 4,3% tổng dư nợ; còn trái phiếu xanh mới đạt hơn 30 nghìn tỷ đồng, tương đương 2% thị trường trái phiếu DN.
Cụ thể hơn với tín dụng xanh, đến 30/6/2025, đã có 63 tổ chức tín dụng (TCTD) phát sinh dư nợ tín dụng xanh với dư nợ đạt trên 736 nghìn tỷ đồng, tăng 8,35% so với cuối năm 2024, chiếm tỷ trọng 4,3% tổng dư nợ toàn nền kinh tế, tập trung chủ yếu vào các ngành năng lượng tái tạo, năng lượng sạch (chiếm hơn 39%) và nông nghiệp xanh (trên 26%).
Con đường từ cam kết Net Zero đến hành động ESG còn nhiều chông gai, đặc biệt với khối DN vừa và nhỏ. Nhưng cơ hội không hề nhỏ: hàng trăm tỉ USD vốn xanh đang tìm điểm đến an toàn và hiệu quả. Vấn đề là doanh nghiệp Việt có đủ minh bạch, đủ tầm nhìn và đủ quyết tâm để biến ESG thành lợi thế cạnh tranh hay không. Nếu làm được, tín dụng xanh sẽ không chỉ là nguồn vốn, mà là chìa khóa mở lối cho doanh nghiệp Việt bước vào “sân chơi toàn cầu” với tư thế mới: bền vững, trách nhiệm và hội nhập.
Có nhiều kênh vốn mới
Theo các chuyên gia, các quỹ đầu tư tác động và vốn tín dụng tư nhân nổi lên như một giải pháp bổ trợ quan trọng, mở ra cánh cửa mới để DN tiếp cận dòng vốn toàn cầu.
Để doanh nghiệp theo đuổi ESG, yếu tố quan trọng nhất chính là vốn. Ông Abhishek Mittal – Giám đốc điều hành Quỹ Aavishkaar Capital khẳng định, dù đầu tư tác động mới chỉ chiếm 0,4% tổng tài sản quản lý toàn cầu năm 2023, nhưng tốc độ tăng trưởng rất nhanh, đạt 14% trong 5 năm qua. Đến năm 2024, dòng vốn này đã lên tới 490 tỷ USD, trong đó Đông Nam Á thu hút hơn 6 tỷ USD.
Ngoài nguồn quỹ đầu tư tác động, một xu hướng mới được nhấn mạnh là tín dụng tư nhân. Đây là kênh vốn dành cho DN đã có doanh thu ổn định nhưng cần mở rộng hoạt động mà không muốn bán bớt cổ phần. Không chỉ cung cấp vốn, ông Mittal cho hay, quỹ Aavishkaar Capital dự kiến sẽ tổ chức khóa đào tạo miễn phí cho khoảng 30 DN Việt Nam từ cuối năm 2025 nhằm trang bị kiến thức xây dựng mô hình ESG thực chất và cách tiếp cận các nguồn vốn xanh.
Bà Nguyễn Cẩm Chi – Giám đốc khối tư vấn phát triển bền vững, Công ty TNHH Tư vấn và Quản lý MCG, nhận định, Việt Nam đang có bước tiến tích cực trong việc hoàn thiện khung pháp lý hỗ trợ ESG. Tuy nhiên, để biến cơ hội thành hiện thực, cần khắc phục những rào cản nội tại. DN nhỏ và vừa của Việt Nam hiện nay vẫn đối diện 3 khó khăn chính. Đó là nhận thức và năng lực quản trị khi nhiều DN chưa hiểu đầy đủ về ESG, coi đó là “chi phí phát sinh” thay vì một khoản đầu tư chiến lược. Khó tiếp cận vốn quốc tế: yêu cầu minh bạch, hệ thống quản trị chuẩn quốc tế, báo cáo phát triển bền vững… vẫn là rào cản lớn. Thiếu dự án “đủ xanh”, nghĩa là không ít DN muốn vay vốn nhưng chưa xây dựng được lộ trình ESG cụ thể, khiến nhà đầu tư e ngại.
