Đề xuất nhiều giải pháp kéo giảm vi phạm, tai nạn giao thông trong lứa tuổi học sinh
Tình trạng vi phạm và tai nạn giao thông trong học sinh vẫn phức tạp, có chiều hướng gia tăng, thời gian tới, đòi hỏi các cấp, ngành, gia đình và nhà trường chung tay hành động, bảo vệ học sinh và xây dựng văn hóa giao thông cho thế hệ trẻ.
Tăng cường giải pháp bảo đảm an toàn giao thông cho học sinh
Thực tiễn tại Việt Nam cho thấy, tình hình tai nạn giao thông (TNGT) liên quan đến lứa tuổi học sinh vẫn diễn biến phức tạp, để lại nhiều hệ lụy nghiêm trọng. Trung tướng, GS.TS Trần Minh Hưởng – Giám đốc Học viện Cảnh sát Nhân dân cho biết, theo thống kê của Cục CSGT, năm 2024 trên cả nước xảy ra 4.111 vụ TNGT liên quan đến học sinh, chiếm 17,45% tổng số vụ toàn quốc, làm 1.081 em tử vong và 2.892 em bị thương. So với năm 2023, tăng 198 vụ, cho thấy tình hình vẫn đáng lo ngại dù số người tử vong có giảm (90 em).
Có thể thấy rằng những con số trên phản ánh tổn thất to lớn không chỉ về tính mạng, sức khỏe mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến tâm lý, kết quả học tập và sự phát triển của thế hệ trẻ. Mỗi vụ TNGT học đường không chỉ để lại nỗi đau cho gia đình mà còn làm gián đoạn hành trình học tập, đe dọa chất lượng nguồn nhân lực tương lai của đất nước.
Song song với tai nạn, tình trạng vi phạm trật tự, an toàn giao thông (ATGT) trong lứa tuổi học sinh cũng có chiều hướng gia tăng nhanh chóng. Trong năm 2024, lực lượng chức năng xử lý 275.174 trường hợp vi phạm, chiếm 6,5% tổng số vi phạm toàn quốc, thu hơn 173 tỷ đồng tiền phạt, tạm giữ hơn 141.000 mô tô. So với giai đoạn trước, số vụ vi phạm tăng tới 129%, phản ánh mức độ phổ biến và xu hướng ngày càng phức tạp.
Đáng chú ý, hành vi chưa đủ tuổi điều khiển xe máy chiếm tỷ lệ cao nhất gần 132.800 trường hợp (48,2%), tiếp đến là không đội mũ bảo hiểm 92.733 trường hợp (33,7%), vi phạm tốc độ 8.690 trường hợp (3,1%)... Một số hành vi còn biểu hiện sự coi thường pháp luật như đi ngược chiều, điều khiển xe bằng một bánh, gây mất an toàn cho cộng đồng.
Không chỉ học sinh, nhiều phụ huynh và đơn vị vận tải học đường cũng vi phạm quy định. Trong năm, cơ quan chức năng phát hiện 2.056 phương tiện đưa đón học sinh không bảo đảm an toàn kỹ thuật và hơn 66.600 trường hợp giao xe cho người không đủ điều kiện điều khiển chiếm 1/4 tổng số vi phạm liên quan học sinh. Bên cạnh đó, hơn 156.000 thông báo vi phạm đã được gửi đến gia đình học sinh, cho thấy vai trò giám sát, giáo dục của phụ huynh vẫn chưa được phát huy đầy đủ.
Trung tướng Trần Minh Hưởng nhấn mạnh, tình hình TNGT liên quan đến lứa tuổi học sinh vẫn diễn biến phức tạp, để lại những hệ lụy nặng nề không chỉ đối với gia đình và nhà trường, mà còn đối với toàn xã hội. Đây không chỉ là tổn thất về con người mà còn tác động tiêu cực đến chất lượng nguồn nhân lực, kìm hãm sự phát triển bền vững của đất nước.
Năm nhóm giải pháp trọng tâm
Nhằm từng bước giảm thiểu TNGT, xây dựng văn hóa giao thông trong lứa tuổi học sinh, Trung tướng, GS.TS Trần Minh Hưởng đề xuất 5 nhóm giải pháp.
Thứ nhất, tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm túc, quyết liệt Chỉ thị số 31/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường công tác bảo đảm trật tự, ATGT cho lứa tuổi học sinh trong tình hình mới. Các bộ, ngành, địa phương phải chỉ đạo triển khai thực hiện nghiêm túc và bảo đảm tiến độ, chất lượng các nhiệm vụ được giao; khắc phục ngay những tồn tại, hạn chế, đồng thời có phân công cụ thể, gắn trách nhiệm tới từng cơ quan, đơn vị, cá nhân, có chế tài khen thưởng, kỷ luật rõ ràng.
Thứ hai, tập trung rà soát, sửa đổi, bổ sung hoàn thiện cơ chế, chính sách pháp luật về bảo đảm trật tự, ATGT cho lứa tuổi học sinh đáp ứng kịp thời yêu cầu thực tiễn, bảo đảm đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật.
Thứ ba, các địa phương có giải pháp cụ thể, hiệu quả để bảo đảm tuyệt đối an toàn trường học, nhất là ATGT khu vực cổng trường. Xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước về giáo dục, từng nhà trường, lớp học, từng giáo viên trong bảo đảm trật tự, ATGT đối với học sinh.
Thứ tư, Bộ GD&ĐT chỉ đạo các đơn vị trực thuộc, phối hợp chặt chẽ với lực lượng Công an trong triển khai Chỉ thị số 31/CT-TTg. Chú trọng tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình, và lực lượng chức năng trong việc quản lý và giáo dục học sinh chấp hành luật giao thông. Quan tâm hơn nữa đến công tác trao đổi thông tin về vi phạm của học sinh để cùng quản lý và giáo dục.
Thứ năm, ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong quản lý giao thông khu vực trường học nhằm giúp phát hiện kịp thời các vi phạm của học sinh, phụ huynh. Phát triển các ứng dụng di động giúp phụ huynh cập nhật tình hình giao thông quanh trường, nhận cảnh báo về nguy cơ mất an toàn; đồng thời tạo kênh tương tác giữa phụ huynh, nhà trường, cơ quan chức năng. Dữ liệu vi phạm giao thông học đường cần được tích hợp vào cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và dữ liệu giáo dục, từ đó giúp công tác quản lý, đánh giá và hoạch định chính sách có căn cứ khoa học và khách quan hơn.
Giáo dục kỹ năng nền tảng của văn hóa giao thông học đường
Đại tá, PGS.TS Hoàng Đình Ban, Phó Viện trưởng Viện Khoa học Cảnh sát (Học viện Cảnh sát Nhân dân) cho rằng, bên cạnh việc xử lý nghiêm vi phạm, yếu tố cốt lõi là giáo dục kỹ năng và hình thành thói quen hành vi đúng đắn cho học sinh. Trẻ em cần được trang bị không chỉ kiến thức pháp luật mà cả kỹ năng nhận diện nguy hiểm, xử lý tình huống, điều khiển phương tiện an toàn và ứng xử văn minh khi tham gia giao thông.
Kiến thức ATGT nên được tích hợp linh hoạt vào chương trình học, nhất là các môn Giáo dục công dân và Hoạt động trải nghiệm. Việc dạy và học cần gắn với các tình huống thực tế, qua video, phim ngắn, câu chuyện thật để giúp học sinh dễ tiếp thu và ghi nhớ.
Ứng dụng công nghệ số cũng mở ra hướng tiếp cận mới trong giáo dục pháp luật giao thông. Các phần mềm mô phỏng, trò chơi giáo dục, lớp học trực tuyến hay video tình huống có thể giúp học sinh rèn luyện kỹ năng trong môi trường sinh động, hấp dẫn. Đồng thời, mạng xã hội – kênh quen thuộc với giới trẻ – nếu được định hướng đúng, có thể trở thành công cụ tuyên truyền hiệu quả về văn hóa giao thông.
Có thể thấy rằng, việc giảm thiểu TNGT học đường không chỉ là mục tiêu về trật tự an toàn giao thông, mà còn là nhiệm vụ mang tính nhân văn và chiến lược – bảo vệ thế hệ tương lai. Khi mỗi học sinh có ý thức, mỗi phụ huynh làm gương, và mỗi nhà trường chủ động trong giáo dục, thì “văn hóa giao thông học đường” mới thực sự hình thành. Trách nhiệm này không của riêng ai, mà là sự cam kết của toàn xã hội vì một môi trường giao thông an toàn, văn minh và bền vững cho thế hệ trẻ Việt Nam.
