Đắk Lắk: Mỗi cán bộ y tế cơ sở, một “điểm tựa” đẩy lùi tảo hôn

Dấu ấn bền bỉ của cán bộ y tế

Gắn bó nhiều năm với công tác dân số, chị Nguyễn Thị Thúy, viên chức phụ trách dân số – y tế Trạm Y tế xã Ea Rốk, là một trong những cán bộ cơ sở giàu kinh nghiệm và tâm huyết. Sau thời gian công tác tại Hội Chữ thập đỏ huyện Ea Súp (cũ), năm 2011 chị được điều chuyển về Trung tâm Dân số – Kế hoạch hóa gia đình và từ đó gắn bó với lĩnh vực dân số. Đến năm 2019, chị về công tác tại Trạm Y tế xã Ea Rốk, tiếp tục phụ trách mảng dân số – y tế của địa phương.

Nhớ lại những ngày đầu nhận nhiệm vụ, chị Thúy chia sẻ: “Thời điểm tôi mới làm, tình trạng tảo hôn diễn ra rất phổ biến, mỗi năm có tới hơn chục trường hợp. Nguyên nhân chủ yếu do đời sống kinh tế khó khăn, nhiều gia đình thiếu sự quan tâm, con em bỏ học sớm. Một số em yêu sớm, quan hệ tình dục dẫn đến mang thai ngoài ý muốn rồi về sống với nhau”. Tình trạng này tập trung nhiều ở các thôn 8, 16, 21, 22 và buôn Ba Na.

Trước thực tế đó, công tác tuyên truyền được xác định là nhiệm vụ trọng tâm. Cán bộ dân số cùng đội ngũ cộng tác viên y tế thôn, buôn kiên trì bám sát địa bàn, lồng ghép tuyên truyền trong các buổi họp thôn, những đợt tiêm chủng, chăm sóc sức khỏe sinh sản. Tuy nhiên, dân cư phân tán, người dân thường đi làm rẫy xa nhà khiến việc tiếp cận gặp không ít khó khăn. “Mỗi đợt uống vitamin A, tẩy giun hay tiêm chủng, chúng tôi phải tranh thủ ngày Chủ nhật, khi bà con về đi lễ nhà thờ, để tuyên truyền kết hợp”, chị Thúy cho biết.

Theo chị Thúy, dù Nhà nước đã có quy định xử phạt hành chính đối với hành vi tổ chức cưới khi chưa đủ tuổi, song trên thực tế địa phương chưa xử phạt trường hợp nào. “Nếu chỉ tuyên truyền thì chưa đủ. Cần kết hợp hài hòa giữa biện pháp mềm và biện pháp cứng, xử lý một số trường hợp điển hình để tăng tính răn đe, nâng cao hiệu lực pháp luật”, chị nêu quan điểm.

Lực lượng nòng cốt thay đổi nhận thức cộng đồng

Tương tự, chị Hoàng Thị Châm, viên chức dân số Trạm Y tế Cư Kbang (xã Ea Rốk), đã gắn bó với nghề từ năm 2006. Chị Châm cho biết, trước đây tảo hôn diễn ra khá phổ biến, nhiều trường hợp chỉ mới 13 – 14 tuổi đã trở thành vợ chồng. Những năm gần đây, nhờ đẩy mạnh truyền thông, nhận thức của người dân dần được nâng lên, độ tuổi kết hôn tăng rõ rệt. Theo thống kê của trạm y tế, vài năm trở lại đây, trung bình mỗi năm còn khoảng 7 – 8 trường hợp; riêng năm nay chỉ còn 3 trường hợp.

Để nâng cao hiệu quả tuyên truyền, bên cạnh các buổi họp thôn, điểm tiêm chủng, chị Châm cùng cộng tác viên dân số – y tế tận dụng mọi thời điểm tiếp xúc với người dân, từ khi bà con đến khám bệnh, gặp gỡ trên nương rẫy, đến việc sử dụng các nền tảng mạng xã hội như Zalo, Facebook để lan tỏa thông tin. Tuy vậy, việc tiếp cận đồng bào, nhất là ở các thôn người Mông, vẫn còn nhiều rào cản. “Nhiều khi đến tuyên truyền, mình nói họ chỉ im lặng, rồi lặng lẽ bỏ đi. Trình độ dân trí còn hạn chế, tập quán sinh hoạt nặng nề khiến tảo hôn vẫn là nỗi trăn trở của cán bộ cơ sở”, chị Châm tâm sự.

Không chỉ đối mặt với tảo hôn, trước đây trên địa bàn xã còn xảy ra tình trạng hôn nhân cận huyết thống. Nhận thức rõ mức độ nghiêm trọng, cấp ủy, chính quyền địa phương đã tăng cường chỉ đạo, phối hợp chặt chẽ với đội ngũ cán bộ dân số – y tế đẩy mạnh tuyên truyền, theo dõi sát địa bàn và kịp thời can thiệp

Nhờ sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành, tình trạng tảo hôn trên địa bàn xã Ea Rốk từng bước được đẩy lùi. Từ 24 trường hợp năm 2024, chủ yếu ở các thôn đồng bào Mông, đến năm 2025 số trường hợp giảm mạnh còn 7; đặc biệt không còn xảy ra hôn nhân cận huyết thống, cho thấy sự chuyển biến rõ nét trong nhận thức và hành vi của người dân.

Dù phía trước vẫn còn không ít khó khăn, nhưng với sự bền bỉ, tận tụy của đội ngũ cán bộ dân số – y tế, công tác giảm thiểu tảo hôn tại Ea Rốk đang đi đúng hướng. Những đóng góp thầm lặng ấy không chỉ góp phần nâng cao chất lượng dân số, mà còn tạo nền tảng quan trọng để xây dựng cộng đồng các thôn, buôn phát triển bền vững.