Cơ hội lớn đưa hàng Việt Nam sang thị trường Campuchia
Bộ Công thương phê duyệt đề án “Đẩy mạnh phát triển thương mại biên giới, xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Campuchia giai đoạn 2025 - 2027, hướng tới năm 2030”, đặt mục tiêu kim ngạch song phương đạt 20 tỷ USD trong thời gian tới.
Phóng viên Báo Đại đoàn kết đã có cuộc trò chuyện với TS Trần Khắc Tâm - Phó Chủ tịch Hiệp hội Phát triển Hàng tiêu dùng Việt Nam (VACOD).
PV: Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ ba của Campuchia trên thế giới và lớn nhất trong ASEAN. So với các nước trong khu vực, thị trường Campuchia vẫn còn nhiều dư địa phát triển, nhiều tiềm năng và lợi thế với các doanh nghiệp (DN) Việt nhất là trong lĩnh vực bán lẻ hiện đại, logistics, hạ tầng thương mại?
TS Trần Khắc Tâm: Đúng vậy! Những thuận lợi về vị trí địa lý và giao thông giữa Việt Nam và Campuchia tạo nên lợi thế cho thị trường Campuchia. Đường biên giới dài hơn 1.200km, nhiều cửa khẩu quốc tế, quốc gia, tạo điều kiện cho DN vận chuyển hàng hoá đường bộ. Tuyến vận tải đường thủy qua sông Mekong và các cảng biển như Cái Mép - Thị Vải, cảng Sihanoukville… đang ngày càng phát huy hiệu quả.
Hàng tiêu dùng Việt Nam hiện đang có mặt khá phổ biến tại Campuchia, với nhiều mặt hàng nổi bật như: Thực phẩm chế biến (mì gói, nước chấm, gia vị, bánh kẹo, đồ uống...); Hóa mỹ phẩm (dầu gội, sữa tắm, bột giặt, nước rửa chén…); Đồ nhựa, hàng gia dụng, quần áo may sẵn, thiết bị điện dân dụng.
Các DN Việt Nam có lợi thế về năng lực sản xuất lớn, chi phí hợp lý, nguồn nguyên liệu trong nước dồi dào, trình độ công nghệ ngày càng được đầu tư hiện đại. Một số DN đã đạt chứng nhận chất lượng quốc tế, đủ điều kiện mở rộng xuất khẩu.
Tuy nhiên, thị trường Campuchia cũng đang cạnh tranh ngày càng khốc liệt với sự tham gia của hàng Thái Lan, Trung Quốc, Hàn Quốc… Đòi hỏi DN Việt Nam cần có chiến lược cụ thể và phù hợp để giữ vững và mở rộng thị phần.
Một số hạn chế như thiếu thông tin thị trường, đặc biệt về hệ thống phân phối bản địa, hay thiếu liên kết chuỗi giữa sản xuất – phân phối – logistics đang khiến việc khai thác thị trường Campuchia chưa tương xứng với tiềm năng. Theo ông, cần có những giải pháp gì để khắc phục?
Về mặt chính sách: Để hàng hóa Việt đi sâu và phát triển mạnh tại thị trường Campuchia, thì DN chọn những sản phẩm phù hợp với thị hiếu tiêu dùng của người dân Campuchia. Các cơ quan chức năng cần thống nhất, hoàn thiện cơ chế ưu đãi về thuế suất và mở rộng danh mục hàng hoá cụ thể, nhất là lĩnh vực ngành hàng tiêu dùng thế mạnh của Việt Nam xuất khẩu sang Campuchia và ngược lại.
Campuchia là thành viên ASEAN nên phần lớn hàng hóa có xuất xứ Việt Nam được hưởng thuế suất ưu đãi 0-5% theo Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA). Vì vậy, DN cần chuẩn bị C/O Form D đầy đủ để được hưởng ưu đãi, nếu không sẽ phải chịu mức thuế MFN (thường cao hơn nhiều). Nếu DN đặt kho, trung tâm phân phối tại các khu kinh tế cửa khẩu Việt Nam - Campuchia, có thể được hưởng ưu đãi thuế thu nhập DN và miễn/giảm thuế đất.
Đơn giản hóa thủ tục hải quan, có thể thống nhất quy trình thông quan giữa 2 nước để giảm bớt thời gian chờ đợi cho DN. Xây dựng quy trình “thông quan nhanh” đối với một số mặt hàng cụ thể hoặc một số trường hợp ngoại lệ, nhất là tại các cửa khẩu lớn như: Mộc Bài - Bavet, Tịnh Biên - Phnom Den, Lệ Thanh - O Yadav…
Có các chương trình hỗ trợ tài chính, tín dụng ưu đãi cho DN xuất khẩu. Hỗ trợ bảo hiểm rủi ro thương mại để DN yên tâm khi xuất khẩu sang Campuchia, nhất là các DN vừa và nhỏ trong bối cảnh thị trường còn nhiều rủi ro thanh toán và biến động chính trị như hiện nay.
Tăng cường hoạt động đối thoại trực tiếp, trực tuyến 2 chiều giữa 2 quốc gia nhằm cung cấp thông tin về thị trường, hỗ trợ DN giải đáp những vướng mắc, cập nhật những khó khăn thực tế mà các DN đang gặp phải khi đầu tư, xuất khẩu sang Campuchia. Có chính sách hỗ trợ tín dụng, ưu đãi về đất đai cho các DN đầu tư xây dựng các trung tâm logistics tại các vùng biên giới.
Về hạ tầng và logistics, ông có đề xuất gì để hỗ trợ DN Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào thị trường Campuchia?
Đầu tiên là nâng cấp hạ tầng giao thông kết nối xuyên biên giới. Ưu tiên đầu tư cao tốc TPHCM - Mộc Bài và mở rộng tuyến quốc lộ 22 để tăng khả năng vận tải hàng hóa. Kết nối hạ tầng Campuchia qua các dự án hợp tác song phương (ví dụ: tuyến Phnom Penh - Bavet, Phnom Penh - Siem Reap). Khai thác thêm vận tải thủy dọc sông Mekong để giảm chi phí vận chuyển khối lượng lớn.
Việt Nam có thể hợp tác cùng Campuchia xây dựng chợ đầu mối hàng tiêu dùng Việt ở Phnom Penh, Battambang, Siem Reap. Phát triển trung tâm phân phối hiện đại do DN Việt vận hành, giúp đưa hàng trực tiếp vào hệ thống siêu thị, cửa hàng tiện lợi.
Mở rộng xúc tiến thương mại thông qua kênh phân phối hiện đại. Hợp tác với siêu thị, chuỗi cửa hàng tiện lợi, trung tâm thương mại Campuchia để dành “khu vực hàng Việt” (Vietnamese Corner). Hỗ trợ DN Việt xây dựng showroom, cửa hàng giới thiệu sản phẩm lâu dài tại Phnom Penh, Siem Reap.
Xúc tiến thương mại bằng thương mại điện tử và công nghệ số (mở rộng). Phát triển cổng thương mại điện tử song ngữ Việt – Khmer do hiệp hội ngành hàng Việt Nam xây dựng; quảng bá sản phẩm Việt trên TikTok, Facebook, YouTube. Đẩy mạnh thanh toán xuyên biên giới (ví điện tử, QR code, banking online) để tạo thuận tiện cho người tiêu dùng Campuchia khi mua hàng Việt.
Xúc tiến thương mại thông qua thương vụ và hiệp hội: Thành lập Trung tâm Hỗ trợ Xuất khẩu Việt Nam tại Campuchia do Thương vụ Việt Nam chủ trì, hỗ trợ tư vấn pháp lý, kết nối DN. Liên kết với Hiệp hội bán lẻ Campuchia để đưa hàng Việt vào hệ thống phân phối chính thống.
Xúc tiến thương mại bằng mô hình trải nghiệm thực tế: Phát triển các tour du lịch kết hợp mua sắm hàng Việt, khuyến khích khách Campuchia sang Việt Nam trải nghiệm trực tiếp và mua sản phẩm. Ngoài ra, các DN cần chủ động phân tích, nghiên cứu thị trường và hành vi tiêu dùng tại thị trường Campuchia…
Trân trọng cảm ơn ông!
