Cảnh báo ngộ độc thuốc điều trị da liễu cấp tính
Thời gian qua, Khoa Điều trị bệnh da nam giới (Bệnh viện Da liễu Trung ương) liên tục tiếp nhận các trường hợp bệnh nhân ngộ độc methotrexate. Đây đều là những trường hợp do uống thuốc sai liều, sai lịch, gây ra biểu hiện ngộ độc methotrexate cấp tính phải nhập viện điều trị.
Bệnh nhân nam, hơn 50 tuổi, mắc bệnh lichen phẳng, đã tự ý dùng methotrexate 10 mg mỗi ngày trong 5 ngày liên tiếp, thay vì 10 mg/tuần theo đơn điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Da liễu Trung ương. Sau đó, xuất hiện tổn thương dát đỏ, phù nề, đau rát vùng sinh dục - hậu môn, nhưng bệnh nhân vẫn tiếp tục dùng thuốc thêm 5 ngày với liều tương tự. Tình trạng nặng dần khiến bệnh nhân phải nhập viện điều trị.
Tại bệnh viện, người bệnh được chỉ định làm một số xét nghiệm cận lâm sàng, kết quả cho thấy men gan tăng gấp 4 lần bình thường. Qua thăm khám và kiểm tra các kết quả xét nghiệm cận lâm sàng khác, ThS.BSNT Lê Thu Hằng - Khoa Điều trị bệnh da nam giới (Bệnh viện Da liễu Trung ương) nhận định bệnh nhân bị ngộ độc methotrexate cấp tính.
Theo các chuyên gia, methotrexate là thuốc điều hòa miễn dịch, giảm viêm, thường được dùng để trị vảy nến, viêm da cơ địa và các bệnh tự miễn. Thuốc hiệu quả, an toàn và chi phí thấp, vì vậy được kê đơn rộng rãi. Methotrexate có dạng viên uống hoặc tiêm, cần được bác sĩ chỉ định và theo dõi chặt chẽ. Methotrexate là thuốc có liều dùng hàng tuần, không bao giờ là hàng ngày, đây là lỗi thường gặp nhất.
Khi bệnh nhân dùng quá liều hoặc có dấu hiệu ngộ độc methotrexate, cần ngừng thuốc ngay và điều trị theo nguyên tắc: bù dịch để tăng thải qua thận, kiềm hóa nước tiểu, dùng leucovorin giải độc (nếu cần), bổ sung acid folic và hỗ trợ tổn thương cơ quan. Leucovorin giúp bổ sung folate hoạt tính, cạnh tranh với methotrexate và phục hồi mô bị ức chế phân bào.
Ngộ độc cấp có thể gây loét niêm mạc, loét da, suy tủy, tổn thương gan, thận, thần kinh trung ương; nặng hơn là viêm phổi kẽ, nhiễm trùng cơ hội, hoại tử thượng bì và tử vong. Biến chứng thường tiến triển nhanh, nặng và khó kiểm soát nếu phát hiện muộn.
Vì vậy, bác sĩ khuyến cáo người bệnh cần đọc kỹ đơn thuốc, tuân thủ đúng chỉ định, không tự ý thay đổi liều hoặc nghe theo lời khuyên không chuyên. Ngộ độc methotrexate cấp tính có thể gây loét niêm mạc, suy tủy, tổn thương gan, thận, thần kinh trung ương. Biến chứng thường tiến triển nhanh, nặng và có thể dẫn đến tử vong nếu phát hiện muộn.
