Cảnh báo hệ lụy từ chuyển đổi cây trồng
Mặc dù là các loại cây có giá trị kinh tế cao, mang tới lợi nhuận lớn nhưng thực tế không phải bất cứ vùng đất, khu vực nào cũng có thể tạo ra giá trị bền vững...
Vài năm trở lại đây, nhờ xuất khẩu thuận lợi, một số loại cây như sầu riêng, mít Thái... đã giúp nhiều nông dân trở lên giàu có, được gọi là “cây tiền tỉ”. Thế nên, nhiều nông dân ở khu vực miền Tây Nam bộ đã tự ý chuyển đổi trồng những loại cây này với mục đích làm giàu. Mặc dù đây là điều không có gì sai nhưng thực tế, ở một số khu vực thổ nhưỡng lại không thích hợp và đã phải chịu hậu quả nặng nề. Điển hình trong số đó là khu vực vùng Đồng Tháp Mười, nằm trên địa bàn tỉnh Tây Ninh, Đồng Tháp.
Hai tuần trở lại đây, mưa lũ hoành hành ở nhiều địa phương trên cả nước, trong đó có khu vực Đồng Tháp Mười. Hậu quả khiến nhiều diện tích lúa, hoa màu, cây trồng… bị hư hỏng, thậm chí mất trắng. Điều đáng nói ở khu vực Đồng Tháp Mười, một vùng đất rộng hàng trăm cây số nằm ở vùng thượng nguồn giáp biên giới Campuchia lâu nay được quy hoạch để trồng lúa. Đây cũng là vựa lúa gạo lớn nhất cả nước. Tuy nhiên, vì chạy theo phong trào mà khoảng gần chục năm trở lại đây, nhiều diện tích lúa ở khu vực này được nông dân tự ý chuyển sang các loại cây trồng khác có giá trị kinh tế cao hơn. Thực tế, khi giá lúa gạo xuống thấp khiến nông dân không có nhiều lợi nhuận, thậm chí bị thua lỗ nên việc chuyển đổi sang các loại cây trồng khác cũng có thể hiểu được. Song, với một vùng đất đặc thù là “trũng thấp, nước lũ thường xuyên tràn đồng” như ở Đồng Tháp Mười, những cảnh báo về việc chuyển đổi cây trồng trước đó đã thành hiện thực. Nhiều nông dân đang bất lực chứng kiến hàng trăm héc ta sầu riêng, mít Thái… bị chìm trong nước, mất trắng hàng tỉ đồng.
Ông Nguyễn Hồng Phúc (48 tuổi) chủ trang trại mít ở xã Vĩnh Châu, Tây Ninh cho biết, mấy ngày qua, hàng nghìn cây mít gần 2 năm tuổi, chuẩn bị thu hoạch của gia đình đã bị chìm trong nước lũ. Theo chia sẻ của ông Phúc, quê ông ở Đồng Tháp, mấy năm trước gia đình ông vào đây đầu tư hơn 3 tỷ đồng để trồng 4,5ha mít. Biết rõ vùng đất này thường xuyên bị nước lũ ngập lụt vào mùa mưa nên ông đã gia cố, đắp đê bao lên cao. Hai mùa nước lũ trước, đê bao đều đứng vững. Thế nhưng, năm nay nước cao hơn khiến đê bị vỡ, hàng ngàn cây mít ông dày công chăm sóc đã chìm trong biển nước.
Cũng ở hoàn cảnh tương tự, cách đó hơn chục cây số là vườn sầu riêng của gia đình anh Nguyễn Văn Hát ở xã Vĩnh Thạnh (tỉnh Tây Ninh). Anh Hát cho biết đã đầu tư hơn 2 tỉ đồng trồng hàng trăm gốc sầu riêng. Tới nay cây đã được 2,5 tuổi, sắp cho lứa trái đầu tiên nhưng cách đây ít ngày nước lũ tràn về nhấn chìm tất cả. Trước đó, anh đã đắp đê cao, lắp nhiều máy bơm nhưng mưa lớn kèm theo nước nổi ở thượng nguồn khiến vườn cây “thất thủ”. Không chỉ có anh Hát, ông Phúc mà gần 10 năm qua, khu vực này có rất nhiều vườn sầu riêng, mít đã mọc lên. Đi dọc các tuyến đường quốc lộ 62, N2 hay tỉnh lộ 817,819 rất nhiều vườn sầu riêng, mít… của nông dân, đan xen với các cánh đồng lúa.
Thống kê con số thiệt hại do mưa lũ trong những ngày qua, đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tây Ninh cho biết, đã ghi nhận hơn 800ha nông sản của người dân trên địa bàn bị hư hỏng, trong đó có 627ha lúa, phần lớn ở vùng Đồng Tháp Mười. Đặc biệt, có 605ha lúa đã bị mất trắng, số còn lại hư hỏng trên 50%. Trong khi đó hơn 100ha vườn cây ăn trái như sầu riêng, mít bị thiệt hại do mưa lũ.
Theo bà Đinh Thị Phương Khanh - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Tây Ninh, khi sự cố xảy ra, người dân đã tự góp tiền, góp công cùng chính quyền địa phương gia cố, bảo vệ diện tích sản xuất nhằm hạn chế thiệt hại, ngăn chặn nước xâm nhập khu vực khác. Theo bà Khanh, nếu không kịp ngăn chặn thiệt hại sẽ còn lớn hơn nhiều do đặc thù các vùng đất trũng thấp... “Hiện nay, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tây Ninh cũng đang rà soát, tổng hợp thiệt hại để có biện pháp hỗ trợ kịp thời, đồng thời thực hiện theo phương châm "nhà nước và nhân dân cùng làm" để khắc phục hậu quả thiên tai và bảo vệ hệ thống thủy lợi” – bà Khanh cho biết.
