Cần bộ tiêu chí quốc gia về du lịch làng nghề

Mỏ vàng cho du lịch

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, hiện nay, cả nước có 5.400 làng nghề và làng có nghề, trong đó có 263 nghề truyền thống, 1.975 làng nghề, làng nghề truyền thống đã được công nhận.

Trong nhiều năm, làng nghề giữ vai trò quan trọng trong việc tạo sinh kế, duy trì cộng đồng và lan tỏa giá trị văn hóa. Đây cũng là nguồn tài nguyên du lịch đặc sắc, được xem như “mỏ vàng” để phát triển du lịch trải nghiệm – một xu hướng đang được du khách trong nước và quốc tế ưu tiên lựa chọn. Nhiều công ty lữ hành đã lựa chọn làng nghề để xây dựng các chương trình du lịch, thiết kế các sản phẩm du lịch phục vụ khách trong nước và quốc tế. Điển hình là điểm đến làng nghề Bát Tràng, Vạn Phúc (Hà Nội), Đông Hồ (Bắc Ninh)... đã cho thấy giá trị to lớn khi sản phẩm thủ công có câu chuyện và không gian trải nghiệm.

 Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Hà Văn Siêu nhận định: Nhiều làng nghề của Việt Nam đã trở thành điểm đến du lịch cung cấp đa dạng các giá trị trải nghiệm cho du khách trong và ngoài nước. Phát triển du lịch tại nhiều làng nghề đã góp phần đem lại việc làm, thu nhập cho người dân, đóng góp phát triển kinh tế địa phương đồng thời bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống của làng nghề hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.

Bà Lại Thị Thuý Hà - Phó Chủ tịch CLB Du lịch Doanh nhân trẻ Việt Nam cho rằng, làng nghề Việt Nam là “chuỗi ADN văn hóa” kết tinh từ bàn tay khéo léo, tri thức dân gian và ký ức của cộng đồng. Trong thời đại công nghiệp văn hóa và kinh tế trải nghiệm, làng nghề không chỉ sản xuất hàng hóa mà sở hữu giá trị lớn hơn: câu chuyện, bản sắc, ký ức và trải nghiệm..., những yếu tố tạo lợi thế cạnh tranh của du lịch hiện đại.

Tạo dựng thương hiệu

Mặc dù có nhiều tài nguyên và lợi thế để phát triển du lịch, nhưng nhiều làng nghề ở nước ta vẫn chưa khai thác hiệu quả kho tàng “văn hóa sống” phong phú của mình. Hiện chỉ khoảng 15% làng nghề bước đầu gắn được với hoạt động du lịch, phần lớn mang tính tự phát, thiếu sản phẩm đặc thù và chưa xây dựng được mô hình kinh doanh chuyên nghiệp.

Phần đông các làng nghề vẫn vấp phải những “nút thắt” cố hữu: hạ tầng yếu, đường nhỏ, thiếu bãi đỗ xe và không gian trình diễn; chưa có khu trưng bày phù hợp; sản phẩm du lịch đơn điệu, mới dừng ở tham quan và mua hàng; dịch vụ chưa tiêu chuẩn hóa; thiếu hướng dẫn viên am hiểu văn hóa nghề; hạn chế trong ứng dụng công nghệ kể chuyện; thương hiệu mờ nhạt và hoạt động quảng bá phân tán, chưa kết nối được với thị trường quốc tế.

 Bà Lại Thị Thuý Hà cho rằng, để du lịch làng nghề thực sự trở thành một trụ cột của kinh tế văn hóa và kinh tế nông thôn Việt Nam, cần một hệ chính sách đủ mạnh, đồng bộ và hướng đến chuẩn mực toàn cầu. Trước hết, cần ban hành bộ tiêu chí quốc gia về du lịch làng nghề, được thiết kế theo cấu trúc đa tầng, kết hợp ba hệ chuẩn: bộ tiêu chí OCOP, chuẩn nghề thủ công truyền thống theo hệ thống tiêu chí đánh giá và công nhận của Hội đồng Thủ công Thế giới (World Crafts Council - WCC) và tiêu chí du lịch bền vững. Song hành với bộ tiêu chí này, Việt Nam cần xây dựng ít nhất 10 mô hình làng nghề - du lịch kiểu mẫu, phân bố trên cả nước, đặc biệt ở một số địa phương có tiềm năng lớn, giàu sức sống làng nghề.

 Cùng với đó, thành lập Quỹ Sáng tạo làng nghề Việt Nam, với nhiệm vụ hỗ trợ ba trụ cột: đổi  mới sản phẩm; chuyển đổi số; và truyền thông đại chúng. Để bảo đảm hiệu quả lan tỏa, cần hình thành mạng lưới truyền thông sáng tạo làng nghề gồm báo chí, chuyên gia văn hóa - du lịch, nhà thiết kế, KOLs, KOCs, travel bloggers và cộng đồng sáng tạo số. Ở tầm quốc gia, cần tích hợp du lịch làng nghề vào chiến lược quảng bá du lịch Việt Nam hướng tới các thị trường trọng điểm. Cuối cùng, để tạo nguồn lực nền tảng, cần đẩy mạnh chương trình du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới theo hướng liên thông giữa làng nghề - nông nghiệp - ẩm thực - lưu trú - cảnh quan.

Còn theo ông Hoàng Hoa Quân - Phó Trưởng phòng Phòng Lữ hành (Cục Du lịch quốc gia Việt Nam), công tác quy hoạch, đầu tư hạ tầng, cơ sở vật chất cho các làng nghề gắn với phát triển du lịch cần được tích hợp đồng bộ; phát triển, nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch làng nghề và xây dựng thương hiệu làng nghề theo đặc trưng sản xuất, văn hóa, sinh thái của từng làng nghề; đổi mới cách tiếp cận sản phẩm du lịch làng nghề theo hướng xây dựng chuỗi giá trị trải nghiệm - văn hóa - sáng tạo - du lịch;tiếp tục hoàn thiện, bổ sung và ban hành cơ chế, chính sách phát triển du lịch nông thôn nói chung và du lịch làng nghề nói riêng…