Béo phì, cảnh báo và điều trị
Khoảng 1 tỷ người trên thế giới có vấn đề liên quan đến béo phì. Tại Việt Nam, khoảng 18% dân số bị béo phì. Những biến chứng của béo phì tác động lên cơ thể ở nhiều mặt, như chuyển hóa (đái tháo đường, tim mạch, mỡ máu, bệnh lý mạch vành, đột quỵ, gan nhiễm mỡ, sỏi mật, rối loạn đông máu…); cơ học (cơ xương khớp, gãy xương, hệ sinh sản…); tinh thần (trầm cảm…).
Đây là thông tin được các chuyên gia đưa ra tại Hội thảo khoa học “Tiếp cận sớm và toàn diện bệnh béo phì: Liên hệ đa chuyên khoa trong quản lý và điều trị” vừa diễn ra. Theo PGS.TS.BS Trần Quang Bính, nguyên nhân béo phì liên quan đến nhiều yếu tố như di truyền, thói quen sinh hoạt, yếu tố môi trường sống, thuốc… Vì thế, để điều trị hiệu quả béo phì cần phối hợp đa chuyên khoa, đa mô thức.
Còn theo ThS.BS Ngô Thị Bình Lụa, béo phì làm giảm khả năng thụ thai, tăng nguy cơ sẩy thai và biến cố thai kỳ (thai lưu, tiền sản giật, huyết khối tĩnh mạch…) ở phụ nữ. Béo phì ở phụ nữ mang thai còn ảnh hưởng đến thai nhi và trẻ sơ sinh như làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh, thai to, thai chết lưu, tăng nguy cơ tiểu đường thai kỳ và tiểu đường sau này. Ngoài ra, béo phì còn là yếu tố nguy cơ lớn nhất đối với ung thư nội mạc tử cung, tăng rủi ro khi phẫu thuật và tăng tỷ lệ tử vong.
Liên quan đến hội chứng buồng trứng đa nang, béo phì tác động rất lớn đến hội chứng này. Các nghiên cứu cho thấy, chỉ cần giảm 5% cân nặng là giảm được thể tích buồng trứng, giảm số lượng nang trứng nhỏ, cải thiện chu kỳ kinh nguyệt…
Quản lý béo phì cần có cách tiếp cận lâu dài, bắt đầu từ trước khi mang thai và tiếp tục qua giai đoạn sau sinh với sự tham gia của nhiều chuyên khoa như Sản Phụ khoa, Dinh dưỡng, Nội tiết… Cần có sự tư vấn về cân nặng và lối sống cho tất cả phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Với những phụ nữ có BMI từ 30 kg/m2 trở lên được khuyên dùng 5mg axit folic mỗi ngày, bắt đầu ít nhất 1 tháng trước khi thụ thai và tiếp tục trong 3 tháng đầu thai kỳ.
Phụ nữ béo phì được khuyến cáo giảm cân ngay sau khi sinh để tránh nguy cơ huyết khối tĩnh mạch. Việc duy trì cân nặng phù hợp giữa các lần mang thai rất quan trọng để giảm nguy cơ biến chứng trong những lần mang thai sau. Đặc biệt, giai đoạn hậu sản “tam cá nguyệt thứ 4” (3 tháng đầu sau sinh) cần được quan tâm để giúp bà mẹ sau sinh hồi phục sức khỏe, giảm các nguy cơ và biến chứng thai kỳ kế tiếp, đảm bảo sức khỏe lâu dài.
Các chuyên gia còn cho biết, béo phì ảnh hưởng đến các vấn đề tim mạch chuyển hóa như bệnh mạch vành, đái tháo đường type 2, rối loạn lipid máu, tăng huyết áp, đột quỵ, rối loạn chức năng mạch máu… Những người có chỉ số BMI từ 25 – 29.9 kg/m2 có nguy cơ tăng huyết áp cao gấp 3 lần so với người có BMI bình thường.
Béo phì không chỉ làm tăng nguy cơ suy tim mà còn tăng tỷ lệ tử vong do tim mạch ở bệnh nhân thừa cân, béo phì. Các nghiên cứu cho thấy giảm cân sẽ cải thiện sức khỏe tổng thể. Chỉ cần giảm 5% cân nặng sẽ cải thiện tình trạng huyết áp, đường huyết; giảm 5-10% cân nặng cải thiện tình trạng buồng trứng đa nang, gan nhiễm mỡ, rối loạn lipid máu; giảm từ 15% cân nặng trở lên sẽ giảm tỷ suất tử vong tim mạch, giảm gan nhiễm mỡ, góp phần kiểm soát ổn định đái tháo đường type 2…
Hầu hết các chuyên gia đều khuyến cáo việc điều trị cho bệnh nhân thừa cân, béo phì cần quản lý lối sống (chế độ ăn, thể dục, liệu pháp hành vi), sử dụng thuốc hoặc phẫu thuật (khi cần thiết).
Hoạt chất Liraglutide trong điều trị thừa cân, béo phì đã được chứng minh giảm nguy cơ tim mạch, giảm nguy cơ tử vong do tất cả các nguyên nhân đến 15%, giảm nguy cơ tử vong do tim mạch đến 22%.
