30 năm “Kính vạn hoa”: Hành trình của một biểu tượng văn học thiếu nhi

Sự kiện sẽ có sự tham gia của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, họa sĩ Đỗ Hoàng Tường, cùng nhiều nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu văn học và đông đảo độc giả thuộc nhiều thế hệ. Không chỉ là một buổi giao lưu văn học, chương trình còn là dịp để nhìn lại hành trình ba thập niên của một tác phẩm đã trở thành biểu tượng, gắn bó bền bỉ với tuổi học trò Việt Nam.

Ra mắt tập đầu tiên “Nhà ảo thuật” vào ngày 5/12/1995, bộ sách “Kính vạn hoa” nhanh chóng trở thành hiện tượng xuất bản và duy trì sức sống bền bỉ suốt 30 năm. Bộ truyện gồm 54 tập, với gần 200 nhân vật, xoay quanh thế giới học đường sinh động, hóm hỉnh và đầy rung động của 3 nhân vật trung tâm: Quý ròm, nhỏ Hạnh và Tiểu Long. Mỗi tập truyện là một câu chuyện độc lập, phản ánh những niềm vui, nỗi buồn, những băn khoăn tâm lí, tình bạn, tình cảm gia đình và những bài học làm người rất đỗi đời thường.

Với lối viết hài hước, gần gũi, trong sáng, “Kính vạn hoa” được xem như “những cuốn sách tâm lý của tuổi học trò”, giúp trẻ em “nhìn thấy chính mình từ bên ngoài để lớn lên theo cách của mình”. Đây cũng là tác phẩm dài đầu tiên của Việt Nam được phát hành theo hình thức định kì, với nhịp ra sách đều đặn trong thời gian dài - một áp lực sáng tác lớn nhưng vẫn giữ được chất lượng ổn định và sức hút lâu dài.

Xuất hiện vào những năm 1990 - giai đoạn văn học thiếu nhi Việt Nam đang tìm kiếm những cách tiếp cận mới - “Kính vạn hoa” được xem là dấu mốc quan trọng của thời kì đổi mới. Nhiều nhà nghiên cứu nhận định bộ truyện đã góp phần “làm mới” văn học thiếu nhi bằng cách rời xa giọng điệu giáo huấn, thay vào đó là sự tôn trọng thế giới nội tâm trẻ em, coi trẻ em như những cá thể độc lập, có suy nghĩ, cảm xúc và quyền được bộc lộ bản thân.

Nhà thơ Trần Đăng Khoa chia sẻ: “Tôi nghĩ rằng giáo dục có nhiều dạng. Bây giờ giáo dục các em mà áp đặt một cách cứng nhắc, khiên cưỡng thì có khi lại không vào các em được. Phải giáo dục thế nào đó làm cho các em yêu cuộc sống, yêu bạn bè, thương yêu gia đình nhưng lại rất giản dị, tức là người được giáo dục không có cảm giác mình bị giáo dục. Đấy mới là giáo dục đúng nhất và siêu nhất, và chỉ có cách ấy thì mới đến được với các em. Nguyễn Nhật Ánh đã chọn con đường này và tôi có thể nói rằng anh rất thành công. Các em rất yêu thích tác phẩm “Kính vạn hoa”, tôi nghĩ rằng tác phẩm không có giá trị thì không thể nào tác động vào các em được”.

Suốt ba thập niên, “Kính vạn hoa” không chỉ được tái bản nhiều lần với nhiều hình thức khác nhau, mà còn được chuyển thể thành phim truyền hình (2005-2008) và phim điện ảnh (2024), tiếp tục mở rộng vòng đời tác phẩm và tiếp cận những nhóm công chúng mới. Với nhiều độc giả trưởng thành hôm nay, bộ sách là một phần ký ức tuổi thơ; với độc giả nhỏ tuổi hiện tại, “Kính vạn hoa” vẫn giữ nguyên sức hấp dẫn nhờ những câu chuyện không cũ, nhân vật gần gũi và giá trị nhân văn bền vững.

Dịp này, Nhà xuất bản Kim Đồng ra mắt ấn bản “Kính vạn hoa” trọn bộ 54 tập, được thiết kế thành 9 boxset rực rỡ, mỗi boxset gồm 6 tập. Ấn bản mới có diện mạo hiện đại, bìa sách phủ UV, hộp cứng chắc chắn, màu sắc do chính nhà văn Nguyễn Nhật Ánh lựa chọn nhằm giữ trọn tinh thần nguyên bản của tác phẩm.

Ba mươi năm nhìn lại, “Kính vạn hoa” không chỉ là một bộ sách bán chạy, mà đã trở thành một biểu tượng của văn học thiếu nhi Việt Nam đương đại. Sự kiện kỉ niệm 30 năm là dịp để người viết, người làm sách và bạn đọc cùng nhìn lại hành trình của một tác phẩm đã đồng hành cùng nhiều thế hệ, phản chiếu những đổi thay của đời sống, nhưng vẫn giữ nguyên ánh sáng trong trẻo của tuổi thơ.