Xử lý hình sự vi phạm về bảo hiểm: Vẫn chờ hướng dẫn

Nhiều doanh nghiệp vẫn không chịu đóng BHXH, BHYT và BHTN cho người lao động (ảnh mang tính minh họa).

Có hiệu lực từ tháng 1/2018, tuy nhiên đến nay, các quy định này vẫn chưa có văn bản hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền về hồ sơ, trình tự thực hiện chuyển hồ sơ vi phạm có dấu hiệu tội phạm sang cơ quan điều tra để xử lý theo quy định của Bộ luật Hình sự.

Phát biểu tại Hội thảo khoa học “Các giải pháp triển khai thực hiện Bộ luật Hình sự về tội phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN” do BHXH Việt Nam tổ chức mới đây, TS Nguyễn Chí Công - Phó Vụ trưởng, Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học (Tòa án Nhân dân Tối cao) cho rằng, việc tội phạm hóa một số hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm không chỉ thể hiện các hành vi vi phạm này có tính chất phổ biến và gây nguy hiểm đáng kể cho xã hội đến mức phải dùng loại chế tài nghiêm khắc nhất- chế tài hình sự để xử lý, mà còn thể hiện rõ quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước ta trong việc bảo vệ và phát triển hệ thống an sunh xã hội.

Những quy định này cùng với các quy định mới của một loạt các đạo luật được Quốc hội thông qua trong thời gian gần đây (như Bộ luật Lao động, Luật Việc làm, Bộ luật Tố tụng hình sự…) đã tạo ra nhiều cơ chế để thực thi cũng như phương thức để xử lý các hành vi vi phạm trong lĩnh vực bảo hiểm, lao động và trên thực tế nó đã và đang mang lại những hiệu quả nhất định. Tuy nhiên, để các quy định nêu trên của Bộ luật Hình sự năm 2015 được áp dụng thống nhất, đúng pháp luật trong thực tiễn thì cần có văn bản hướng dẫn cụ thể, chi tiết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao.

“Cần có hướng dẫn để thống nhất cách hiểu đối với một số khái niệm, tình tiết trong các điều luật như gian lận BHXH, BHYT, BHTN; trốn đóng BHXH, thủ đoạn tinh vi xảo quyệt; có tính chất chuyên nghiệp. Đồng thời làm rõ một số vấn đề trong các quy định về Tội gian lận BHXH, BHTN; Tội gian lận BHYT; Tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động. Cùng với đó là xác định thời điểm truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người hoặc pháp nhân thương mại thực hiện hành vi phạm tội về BHXH, BHYT, BHTN”- TS Nguyễn Chí Công đề xuất.

Từ thực tế triển khai thời gian qua, để nâng cao hiệu quả áp dụng quy định của Bộ luật Hình sự, ông Hồ Quang Hùng - Cục Cảnh sát Kinh tế (Bộ Công an) kiến nghị: Bộ Công an cần chủ động phối hợp hoặc phối hợp tích cực với Bộ Tư pháp, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, Tòa án Nhân dân Tối cao và BHXH Việt Nam, nhằm sớm ban hành thông tư hướng dẫn áp dụng các điều luật quy định về tội phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN và việc xử lý pháp nhân thương mại phạm tội trong lĩnh vực này. Bên cạnh 3 tội danh đã được quy định trong Bộ luật Hình sự, theo ông Hùng, nên bổ sung thêm quy định về xử lý hình sự đối với những hành vi phạm tội khác liên quan đến quản lý và thực hiện BHXH, BHYT, BHTN thay vì vẫn cần viện dẫn các điều luật khác trong Bộ luật Hình sự để xử lý như hiện nay.

Ở góc độ khác, bà Nguyễn Thị Hồng Thắm, Vụ Pháp chế (Thanh tra Chính phủ) cho rằng, loại tội phạm về bảo hiểm ngày càng có dấu hiệu gia tăng và diễn biến hết sức phức tạp, ngoài các hành vi né tránh nghĩa vụ trích nộp bảo hiểm, nợ quỹ BHXH tái diễn, còn phát sinh nhiều hiện tượng vi phạm pháp luật khác với tính chất phức tạp, tinh vi hơn. Do vậy, thời gian tới cần có các giải pháp hữu hiệu hơn nữa trong việc thực hiện chức năng thanh tra, kiểm tra nhằm kịp thời phát hiện, xử lý các vi phạm, chuyển vụ việc có dấu hiệu tội phạm đúng thời gian, trình tự, thủ tục, góp phần đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật và quyền lợi cho người lao động.

“Việc tiên quyết là cần nâng cao nhận thức về công tác thanh tra thực hiện các chính sách này; hoàn thiện thể chế về thanh tra; tăng cường đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn nghiệp vụ, tổng kết kinh nghiệm; nâng cao chất lượng kết luận thanh tra và xử lý sau thanh tra”- bà Nguyễn Thị Hồng Thắm nhấn mạnh.